Acht liedjes over de betekenis van vrijheid
Deze week besteden we aandacht aan het thema vrijheid. Een thema waarover veel gezegd en geschreven is, en kan worden. Dat is precies de reden dat er ook al heel veel over gezongen is. Vrijheid spreekt namelijk niet vanzelf. Hoeveel bereidheid we ook hebben om vrijheid voor iedereen te realiseren en hoe hard we daarvoor ook ons best doen… het lijkt niet te lukken. Dat illustreren ook de onderstaande liedjes.
We hebben er acht gekozen, sommige al meer dan vijftig jaar oud en andere vrij recent. Mist er volgens jou een liedje in dit overzicht? Laat dan hieronder weten welke, en waarom juist dat liedje volgens jou óók in dit rijtje zou moeten.
Vrijheid voor iedereen
Het nummer ‘Imagine’ van Beatles-lid John Lennon is waarschijnlijk de bekendste protestsong die wij kennen. Lennon schreef het in 1971, maar in de tekst zijn sporen terug te vinden van gedichten die Lennons vrouw Yoko Ono al in de jaren ’60 schreef. Het lied schetst een ideale wereld, waarin alle mensen gelijkwaardig zijn en in vrede met elkaar samenleven. ‘Imagine’ staat symbool voor de wereldvrede en -vrijheid en duikt daarom regelmatig op als statement tegen geweld of onderdrukking. Zo speelde de muzikant Davide Martello het nummer op de piano bij de concertzaal Bataclan in Parijs, nadat daar in 2015 een vreselijke aanslag plaatsvond.
“You may say I’m a dreamer, but I’m not the only one. I hope someday you’ll join us and the world will live as one”
Vrijheid om te zijn waar je wilt
Klein Orkest, de groep van onder anderen cabaretier en kleinkunstenaar Harrie Jekkers, schreef het nummer ‘Over de Muur’ ten tijde van een grote Vredesdemonstratie in Den Haag, in 1983. Het lied beschrijft de situatie in het verdeelde Europa van na de Tweede Wereldoorlog. Met in het Westen (zogenaamde) vrijheid en in het Oosten onderdrukking. En er precies tussenin de stad Berlijn, met haar IJzeren Gordijn. Wie goed luistert, merkt dat het liedje een centrale plaats geeft aan de vogels: zij vliegen van Oost- naar West-Berlijn zonder bedreigd te worden. Ze kunnen gaan en staan waar ze willen… en zou dat niet voor ons allemaal moeten gelden?
“En de vogels vliegen van West- naar Oost-Berlijn, worden niet teruggefloten, ook niet neergeschoten. Over de muur, over het IJzeren Gordijn, omdat ze soms in het oosten soms ook in het westen willen zijn”
Vrijheid van godsdienst
‘Sunday Bloody Sunday’ van de Ierse rockband U2 wordt door velen gezien als een protestsong. Het nummer is gebaseerd en geïnspireerd op twee gewelddadige incidenten in Ierland in 1920 en 1972. In feite is het lied een rechtstreekse aanklacht tegen de strijd tussen protestanten en katholieken, die op dat moment in Ierland woedde. En een oproep aan de Ieren om te stoppen met het vele geweld. Volgens U2 staat het nummer vooral symbool voor de vraag hoe lang zulke conflicten nog zullen blijven bestaan.
“And the battle’s just begun. There’s many lost, but tell me who has won? The trenches dug within our hearts and mothers, children, brothers, sisters torn apart…”
Vrijwaring van geweld en oorlog
In 1966 bracht Boudewijn de Groot het nummer ‘Welterusten, meneer de president’ uit. De tekst is geschreven door Lennaert Nijgh en is een aanklacht tegen de oorlog in Vietnam die op dat moment gaande was. In het lied wordt de toenmalige Amerikaanse president Lyndon B. Johnson rechtstreeks aangesproken. Hij was volgens Nijgh en De Groot (eind)verantwoordelijk voor het vele geweld in Vietnam. Opvallend is dat De Groot zich al in 1966 kritisch uitliet over de oorlog in Vietnam, terwijl de grootschalige protesten tegen de Vietnamoorlog (ook van artiesten) pas jaren later opkwamen.
“Denk maar niet aan al die jonge frontsoldaten, eenzaam stervend in de verre tropennacht. Laat die weke pacifistenkliek maar praten, meneer de president, slaap zacht”
Vrijwaring van discriminatie
Het nummer ‘Zwart Wit’ van de Frank Boeijen Groep is bij bijna iedere Nederlander bekend. Al was het maar omdat dit nummer een vast onderdeel is van het jaarlijkse paasspektakel op tv, The Passion. Het liedje is geïnspireerd op een tragisch voorval in 1983, in Amsterdam. Na een ruzie bij een snackbar wordt de vijftienjarige Antilliaanse Kerwin Duinmeijer neergestoken door een zestienjarige skinhead. Een taxichauffeur weigert vervolgens om Kerwin naar het ziekenhuis te vervoeren. De jongen overlijdt die nacht aan zijn verwondingen. Het leidt tot dit indringende refrein:
“Denk niet wit, denk niet zwart, denk niet zwart-wit, maar in de kleur van je hart”
Vrijwaring van armoede en gebrek (1)
Het nummer ‘Rockin’ In The Free World’ is één van de populairste en bekendste songs van rocklegende Neil Young. Het komt uit in het jaar waarin de Berlijnse Muur valt, 1989. In het nummer uit Neal Young felle kritiek op de toenmalige president George H. Bush (de vader van de latere president George W. Bush). De tekst geeft een somber beeld over de staat van het land, met criminaliteit, drugsverslaving, kinderen die niet naar school gaan en dakloosheid in de steden. Voor velen was én is deze stevige rocksong een hymne voor vrijheid.
“She hates her life, and what she’s done to it. There’s one more kid that will never go to school, never get to fall in love, never get to be cool”
Vrijheid om te dromen
De jongens van MainStreet waren in 2015 Ambassadeurs van de Vrijheid en schreven voor die gelegenheid het liedje ‘Dear Kitty (Song for Anne)’. Het nummer is gebaseerd op het dagboek van Anne Frank. Door haar dagboek en haar teksten blijven de verhalen van Anne Frank – en de dromen die ze had – voortleven, stelt de band. De tekst van het liedje is gericht aan Kitty, het (waarschijnlijk) fictieve personage aan wie Anne Frank in haar dagboek schreef.
“When so many lives are lost how can a war be won? Dear Kitty, you showed the world, you made a dream come true when you told us about this girl”
Vrijwaring van armoede en gebrek (2)
Het nummer ‘Dear Mr. President’ dat Pink in 2006 uitbracht, heeft veel raakvlakken met twee andere liedjes uit dit overzicht. Namelijk: ‘Welterusten, meneer de President’ van Boudewijn de Groot (alleen al vanwege de titel) en ‘Rockin’ in The Free World’ van Neil Young (vanwege de thema’s die aangesneden worden). Daar waar Neil Young zijn pijlen richt op president George H. Bush, daar spreekt Pink zijn zoon, George W. Bush, rechtstreeks aan. In het liedje komt zij vooral op voor de situatie en nood van de armere onder- en middenklasse in de VS. Ook gaat het nummer over ongelijkheid en de Irak-oorlog. Pink beschouwt dit lied als één van de belangrijkste nummers die ze geschreven heeft.
“What do you feel when you see all the homeless on the street? Who do you pray for at night before you go to sleep? What do you feel when you look in the mirror? Are you proud?”
