Anne Jan: ‘Je leert je eigen vragen en overtuigingen onder woorden te brengen’

Anne Jan is één van de vijftien deelnemers van ons verdiepingstraject ‘Hier wil ik voor Leven’ voorjaar 2022. Anne Jan heeft zelf een christelijke opvoeding gehad en heeft veel vragen over hoe anderen in het leven staan. Na het startweekend in klooster De Elegast in Ubbergen ontmoette hij, samen met de andere deelnemers, vertegenwoordigers van verschillende levensbeschouwelijke stromingen. We vroegen hem na het slotweekend: hoe kijk je terug op het traject? Heeft het je verder geholpen?

Waarom heb je je aangemeld voor dit traject?

Ik ga graag het gesprek aan met andersdenken maar ik vind het ook eng en verwarrend: stel dat het mij aan het twijfelen brengt over mijn eigen basis. Ik ben christen en dan kan twijfel al gauw gevoeld worden als ongehoorzaamheid, of ondankbaarheid ten aanzien van God. Maar ik denk toch dat het goed is dat ik mijzelf leer kennen en ontdek waar ik écht op bouw en vertrouw. Juist ook in het gesprek met anderen. Als ik andere levensvisies beter begrijp, begrijp ik mijzelf en de wereld om mij heen ook beter. Niet alleen theoretisch, maar ook praktisch. Ik denk dat je een fundament nodig hebt: een doel van waaruit je al je keuzes maakt. Door dit traject kan dat: je krijgt goede uitleg over wat de andere visies precies inhouden, en je leert ook wat dat betekent voor het dagelijks leven. Ook mis ik het soms om in alle openheid over ‘grote vragen’ te spreken met mensen uit m’n omgeving. Tijdens dit traject kan dat wel, in een open en positieve setting. Daarom leek dit mij een ultieme kans.

Je hebt ontmoetingen gehad met vertegenwoordigers van verschillende levensbeschouwingen. Wat blijft jou bij?

Twee lezingen springen er voor mij uit: die over wetenschappelijk naturalisme van filosoof Jeroen Hopster vond ik boeiend. De wetenschap onderzoekt: is iets waar of niet waar. Betrouwbaarheid wordt niet bepaald op basis van iemands uitspraken of een goddelijke openbaring maar door jarenlang en wereldwijd onderzoek. Jeroen Hopster legt vervolgens uit hoe je binnen dat wetenschappelijk kader zin kunt ervaren, namelijk in het hier en nu. Het hoeft allemaal niet groots en eeuwig, zin vind je in de alledaagse dingen. Dat gaf mij een idee bij hoe mensen leven zonder God. Eerder dacht ik: dan is het leven toch eng en onzeker.

De andere lezing, en daar zit voor mij een spanning met de eerste, is die over het christendom door hoogleraar Govert Buijs. Zelf ben ik door mijn christelijke opvoeding het leven als een test case gaan zien: een voorbereiding op het beste dat nog komt. Wat mij aansprak was zijn visie dat geloof goed moet zijn voor de mens en dat dit uitwerkt in het dagelijkse leven, bijvoorbeeld in naastenliefde. Geloof die ‘De ziel tot bloei laat komen’ zoals hij het zelf omschreef. Govert Buijs laat zien dat het christelijk geloof ook in een academische omgeving standhoudt.

Waar de spanning dan zit met wetenschappelijk naturalisme? Daar wordt de waarheid gezocht in de waarneembare natuur, door middel van logisch redeneren. Bij het christelijk geloof is dit de bovennatuurlijke Goddelijke openbaring. Maar dat is niet altijd logisch te onderbouwen en te verklaren. Al is het christelijk geloof toch ook gegrond op kennis zoals historische gebeurtenissen.

Ben je door de experts anders naar bepaalde levensbeschouwingen gaan kijken?

Eigenlijk had ik van alle levensbeschouwingen een ander beeld dan de experts mij gaven. Zo was ik verrast over de vrije tekstinterpretatie die binnen het jodendom wordt gehanteerd: een tekst uit de Tenach mag heel verschillend worden uitgelegd. Er wordt niet gezocht naar één vaak letterlijke interpretatie, zoals je binnen het christendom veel ziet. Bij de Islam viel het mij op dat veel overeenkomsten zijn met het christelijk geloof: het nederig zijn voor God, de overgave en het vertrouwen, het leven naar wetten en geboden. Die taal herken ik heel sterk.

Tijdens het traject trok je op met een groep. Was dat een meerwaarde?

Ik denk dat ik de zoektocht naar zingeving tot aan dit traject heel individueel heb doorlopen, bijvoorbeeld door het lezen van boeken. Wanneer ik er in mijn omgeving over sprak, kreeg ik vaak pasklare antwoorden. Ik had het idee de enige te zijn met dergelijke vragen. Dat is een heel eenzaam gevoel.

In dit traject was er veel openheid in de groep. Al vanaf het startweekend is veel besproken, je gaat direct de diepte in. Het verwoorden van mijn vragen naar anderen gaf al veel inzicht. Om vervolgens herkenning te vinden, niet de enige te zijn met vergelijkbare diepe vragen, heeft mij echt geholpen. Het schept een band, al ken je elkaar nog maar net. We vonden het allemaal jammer dat het traject was afgelopen.

Wat is het belangrijkste dat je tijdens dit traject hebt geleerd?

Om met veel meer ontspanning in de zoektocht te staan. Eerder had ik, en ook dat komt door mijn achtergrond, het gevoel dat het nu en direct moet gebeuren: de waarheid vinden. Want wie weet, sterf je morgen wel. Dat geeft haast, stress. Ik merkte aan andere deelnemers dat ze dit totaal niet hadden. Ze zeiden: ”We zijn nog jong, het is toch logisch dat we de antwoorden niet weten? Het is een zoektocht die heel je leven doorgaat”. Ik denk dat dit het belangrijkste is dat ik heb geleerd: dat je vooral ook door levenservaring wijzer wordt. Ik hoef niet nu al exact te weten hoe het leven in elkaar steekt. Zoals in de Bijbel staat: zoekt en gij zult vinden!

Zou jij anderen dit traject aanbevelen?

Ik kan het iedereen aanraden. Je leert woorden te geven aan je eigen vragen en overtuigingen. Dat is verwarrend en heftig, maar ja, dat is het leven ook.

Lees en luister hier online het traject ‘Hier wil ik voor leven!’ terug. Wil je zelf meedoen aan een traject? Meld je hier aan en we houden je op de hoogte.
Lees ook de ervaring van deelnemer Robin: ‘Alle vragen mogen gesteld worden tijdens dit traject’.