Deel 2: Zo’n burn-out, dat is toch niets voor jou?

Wat gebeurt er met je wanneer je met een burn-out te maken krijgt? Wanneer de man met de hamer ineens genadeloos toeslaat, terwijl jij nog dacht dat de wereld aan je voeten lag? Gerda Lok (28) maakte het mee. Zeven jaar geleden overviel de burn-out haar. Waar ze kort daarvoor nog een ambitieuze 21-jarige journalistiekstudente was die het ver zou schoppen, lukte plots niets meer. In een serie van 3 blogs vertelt Gerda over haar burn-out. Wat ze erdoor kwijtraakte en wat het haar bracht. Vandaag deel 2.

“Maar wat wil je zelf eigenlijk?”, wilde mijn psycholoog weten. Oei, daar moest ik even over nadenken. Zelf wilde ik het liefst zo gauw mogelijk stoppen met mijn studie, zodat ik er ook niet meer nachten van wakker hoefde te liggen. Maar ja, wat zou mijn omgeving daarvan zeggen? Zelf wilde ik het liefst vrijwilligerswerk doen en me belangeloos inzetten voor de samenleving. Maar ja, vrijwilligerswerk zorgde niet bepaald voor een stabiel inkomen. Zelf wilde ik het liefst op dat ogenschijnlijk simpele baantje bij de bibliotheek solliciteren. Maar aan de andere kant, dat was misschien geen flitsende start van mijn carrière. En trouwens, was het niet ontzettend egoïstisch om voor mezelf te kiezen?

Deel 1  van mijn verhaal al gelezen? Nog niet? Klik dan hier!

We hebben een prestatiesamenleving, schrijft Gerda. Daarin tel je niet mee wanneer je niet presteert.

Hopeloze mislukkeling

Ik ben een typisch slachtoffer van de prestatiesamenleving. Als eenentwintigjarige burn-out-patiënt voelde ik al haarfijn aan dat ik niet meetelde als ik niet presteerde. Ik voelde me een hopeloze mislukkeling als ik thuis op bed lag, terwijl mijn vrienden druk waren met afstuderen, banen vinden, relaties krijgen en de wereld rondreizen. Dat ik in veel gevallen helemaal niet met hen zou willen ruilen, vergat ik voor het gemak vaak maar even. Want zij bereikten tenminste iets, zij verwierven status. Zij werden gewaardeerd om wat ze deden, terwijl ik niets anders verwierf dan medelijden.

De vraag die mijn psycholoog stelde, was daarom extra confronterend. Door na te denken over de dingen die ik zelf graag wilde, ontdekte ik dat geen van die dingen leek op de dingen die ik mijn omgeving zag doen. Ik had helemaal niet de ambitie om carrière te maken, om veel geld te verdienen, om naam en faam te verkrijgen. Ik hoefde helemaal geen huisje, boompje, beestje in een nieuwbouwwijk aan de rand van een middelgrote stad. Maar waarom was ik dan toch zo vreselijk jaloers op anderen, als zij wel hadden wat ik niet wilde hebben? Misschien omdat ik hun levens als norm was gaan zien; een norm waaraan ik niet kon voldoen. Een norm waaraan ik ook niet wílde voldoen. Maar toch, dankzij mijn burn-out had ik niet eens de mogelijkheid om te bewijzen dàt ik het niet wilde.

“Want zij bereikten tenminste iets, zij verwierven status. Zij werden gewaardeerd om wat ze deden, terwijl ik niets anders verwierf dan medelijden”

Status verwerven

Tegenwoordig ontlenen we onze status aan hoe druk we zijn, las ik laatst in een artikel. Hoe drukker we het hebben, hoe hoger we in aanzien staan. “Druk” is tegenwoordig een doodnormaal antwoord op de vraag hoe het met je gaat. En tja, je zou maar ‘es toegeven dat je het eigenlijk helemaal niet zo druk hebt… Geen wonder dat ik me tijdens mijn burn-out zo minderwaardig voelde. Als je de hele dag alleen maar huilend op bed ligt, kom je niet echt toe aan status verwerven. En dan had ik mezelf ook nog eens aangepraat dat ik alleen status kon verwerven als ik die dingen deed die anderen van me verwachtten!

Herken jij de druk van het altijd maar moeten presteren? Deel je verhaal!

Door voor zichzelf te kiezen en te stoppen met dingen die ze niet leuk vond, kwam er juist heel veel op haar pad, ontdekte Gerda. Ze kreeg kansen waarvan ze eerder niet had durven dromen.

Toch heb ik het gedurfd: doen wat ik zelf graag wilde doen. Ik heb me bevrijd van mijn studie en ben vrijwilligerswerk gaan doen. Met succes solliciteerde ik bij de bibliotheek – een baantje waar ik van kinds af aan al van droomde. Ik heb, al dan niet gedwongen, de keuze gemaakt om parttime te gaan werken. En ben grotendeels gestopt met het doen van dingen die ik niét leuk vind.

Soms vraag ik me af wat er van me geworden was als ik niet voor mezelf had gekozen. Was ik dan ook op die plekken terechtgekomen waar ik nu ben geweest? Had ik dan ook op de redactie van Van Dale (je weet wel, hét woordenboek) mogen werken? Zou ik dan ook een jaar lang bij NOS Sport hebben rondgelopen? Was ik dan ook zo vaak op reis gegaan als ik nu doe? Zou ik vandaag dan ook zo opgewonden zijn geweest, omdat er over een week een boek in de winkels ligt dat door mij vertaald is? Eerlijk? Ik ben bang van niet. Meer lezen over hoe ik opkrabbelde uit mijn burn-out? Je leest meer in mijn volgende blog.

“Soms vraag ik me af wat er van me geworden was als ik niet voor mezelf had gekozen. Was ik dan ook op die plekken terechtgekomen waar ik nu ben geweest?”

Een burn-out… en dan?

Wat kun je doen wanneer je een burn-out hebt? Hoe kom je er weer bovenop? Goede vragen. In mijn vorige blog gaf ik al aan wat de eerste stappen zijn: 1) neem je klachten serieus, 2) zoek mensen om mee te praten, 3) durf te vertellen hoe het écht met je gaat en 4) bezoek je huisarts (of arbo-arts) en eventueel een psycholoog. Hopelijk merk je dat deze stappen je al op weg helpen. Maar dan, hoe ga je verder? Ik schreef hierboven al dat je moet stoppen met het doen van dingen die je níét leuk vindt. Dat kan natuurlijk niet altijd; in je studie of werk kom je altijd aspecten tegen die niet leuk zijn. Toch moet je (proberen te) om geen dingen meer te doen die je alléén doet omdat anderen ze van je verwachten. Waarom zou je zulke dingen doen, namelijk?

Volg jij De Grote Vragen al op Facebook? Klik snel om niets te missen!

Belangrijk bij het opkrabbelen uit een burn-out is, dat je stopt met het doen van dingen die je alleen doet omdat anderen ze van je verwachten. Ga liever meer dingen doen waar jij zelf van geniet.

Vijf tips

Ook zijn er andere tips die kunnen helpen om op te krabbelen uit een burn-out. Als je op Google gaat zoeken, kom je er veel tegen. Ik vond op de website Jongburnout.nl vijf goede tips die ik graag met je deel:

1. Geef jezelf tijd en ruimte. Of het nou is voor herstel of om te voorkomen dat je in een burn-out terechtkomt. Dat kan namelijk niet snel. Ik weet het, dat staat haaks op hoe onze samenleving wil dat we leven. Maar het is niet anders. Dus: geef jezelf tijd en ruimte. Of het nou is in studie of werk, in je vriendschappen of in andere activiteiten. Verwacht niet teveel van jezelf en dwing je herstel niet af, maar laat het vanzelf komen.
2. Vertraag. Probeer om minder gebonden te zijn aan de klok, aan je agenda, aan afspraken en verplichtingen. Zo creëer je meer kwaliteit van leven (mooie ervaringen en momenten) en minder kwantiteit (oneindige to-do-lijstjes en achter jezelf en anderen aan hollen). Leer om meer om je heen te kijken. En te ademen.
3. Adem. Vaak ademen we verkeerd, waardoor ons lichaam in een stress-stand terechtkomt. Daarom is het belangrijk om regelmatig even bij jezelf na te gaan: hoe adem ik? Als je snel en oppervlakkig ademt, neem dan even de tijd om (weer) diep en rustig te gaan ademen. Ook kun je ademhalingsoefeningen proberen.
4. Regelmaat en rituelen. Ons lichaam gedijt het beste op regelmaat. Vaste patronen zijn goed voor ons lichaam en onze geest. Daar hoort ook bij: sporten of bewegen op vaste tijdstippen, de tijd nemen om te koken en te eten en een vaste ‘bedtijd’. Voor dat laatste geldt dat ieder mens 7 tot 9 uur slaap nodig heeft. Jij bent geen supermens, dus pak die slaap!
5. Minder schermen. We kijken dag-in-dag-uit op schermen. Dat doet iets met ons. Onze hersenen worden enorm gestimuleerd en raken al snel overprikkeld. Daardoor schieten de stresshormonen in ons lichaam omhoog. En dat wil je niet. Dus? Doe er iets aan! Spreek met jezelf tijden af waarop je tv kijkt, of waarop je je smartphone weglegt. En… koop een wekker, zodat je smartphone niet mee hoeft naar de slaapkamer.

Heb jij andere goede tips om burn-out te voorkomen of ervan te herstellen? Top, laat ze hieronder achter in een reactie!

Update: deel 3 in deze serie staat intussen ook online. Je vindt ‘m hier!

Dit artikel verscheen eerder op Gerda’s eigen weblog: http://gerdahenriette.com