Geschreven door Jeroen de Ridder / 

27 maart 2018 / 

God bewijzen? Waarom zou ik?

Kun je het bestaan van God bewijzen? Over die vraag kun je allerlei bomen opzetten. Filosoof Jeroen de Ridder kiest ervoor om dat niet te doen. Hij vindt namelijk dat je het bestaan van God niet hóéft bewijzen. Want, zegt hij, je hoeft toch niet voor al je opvattingen en overtuigingen bewijs aan te dragen? Mensen geloven immers allerlei dingen zonder dat daarvoor bewijs is? Waarom moet dat bewijs er dan ineens wél zijn ten aanzien van het bestaan van God?

Sommige uitspraken zijn veelzeggend. Niet zozeer om hun directe inhoud, maar meer om wat daarin doorschemert. Als een kind dat uitvoerig begint uit te leggen waarom die ruzie écht niet zijn schuld was, voel je wel aan dat dat niet helemaal klopt. Of neem iemand die verbaasd opmerkt dat de mevrouw achter de balie – met een hoofddoek – accentloos Nederlands spreekt. Die is misschien nog steeds niet helemaal gewend aan het feit dat veel Nederlandse moslima’s hier geboren en getogen zijn. Soms moet je dus een beetje tussen de woorden door luisteren om dingen echt te begrijpen.

Waarom God bewijzen?

Kun je bewijzen dat God bestaat? Waarom zou iemand dit vragen? Er kunnen voor die vraag natuurlijk allerlei redenen zijn. Soms zal het oprechte nieuwsgierigheid zijn. Wie onbekend is met geloof in God, zal willen weten of er misschien goede argumenten zijn voor Gods bestaan. Wie denkt dat er wel ‘iets’ moet bestaan, kan zich afvragen of er meer valt te zeggen over dat iets. Zou het de persoonlijke God kunnen zijn, waar het jodendom, christendom en de islam het over hebben? Iemand die is grootgebracht met geloof in een persoonlijke God, zal zich vroeger of later afvragen of dat geloof nu ook met argumenten te onderbouwen valt. In zulke gevallen bevat dit artikel van filosoof Dirk van Schepen veel goede adviezen. Wie er echt in wil duiken, kan ik twee boeken aanbevelen. Allereerst ‘En dus bestaat God: de beste argumenten’, dat ik schreef met Emanuel Rutten. En ten tweede ‘God bewijzen’ van theoloog Stefan Paas en filosoof en theoloog Rik Peels.

Wat vind jij? Moeten gelovigen het bestaan van God bewijzen? Reageer hier!

Geloven op gezag

In veel gevallen zit er iets anders achter de vraag of je Gods bestaan kunt bewijzen. Dat is tenminste mijn ervaring. Dan is de vraag of je Gods bestaan kunt bewijzen een openingszet in een aanval op geloof in God. De gedachte is dan dat je niet moet geloven in dingen waarvan je het bestaan niet kunt bewijzen. Omdat bewijzen – zeker keiharde – voor Gods bestaan dun gezaaid zijn, zo gaat het verder, is geloof in God onredelijk, achterhaald en intellectueel onacceptabel. Ik denk dat zo’n gedachtegang uiteindelijk een dubbele moraal verraadt. Maar er zijn een paar stappen nodig om dat te zien.

Lee Strobel, atheïst, is een gevierd journalist. Als zijn vrouw Leslie tot geloof komt, gaat de altijd kritische Lee op zoek naar de waarheid achter het christendom. De film ‘The Case for Christ’ vertelt dit waargebeurde verhaal. Bekijk hierboven de trailer.

Als je er even bij stilstaat, realiseer je je al snel dat je enorm veel dingen gelooft zonder dat je er (keihard) bewijs voor hebt. Dat er in Nederland ruim 17 miljoen mensen wonen, kun je zelf niet bewijzen. Dat Julius Caesar de Rubicon overstak, al helemaal niet. Dat soort dingen hoor je van anderen. Je gelooft ze zolang je geen duidelijke redenen tegenkomt om eraan te gaan twijfelen. Waarom zouden er voor geloof in Gods bestaan andere eisen gelden?

Geloven zonder bewijs

Misschien is deze vergelijking niet helemaal eerlijk. De weetjes die ik net noemde geloof je inderdaad op gezag van anderen. Maar je weet ook dat er personen of instanties zijn die het benodigde bewijs wel degelijk kunnen leveren: het Centraal Bureau voor de Statistiek en geschiedwetenschappers. Dat heb je met Gods bestaan niet. Er zijn wel mensen die proberen Gods bestaan te beargumenteren, maar dat is allemaal controversieel. En er bestaan ook veel tegenargumenten.

Volg jij ons al op Facebook? Niet? Ga direct naar onze Facebook-pagina!

Maar er zijn ook genoeg dingen die we geloven zonder dat wijzelf of iemand anders daar bewijs voor kan leveren. Dat onze zintuigen gemiddeld genomen betrouwbaar zijn. Dat de zon morgen weer opgaat. Dat er een wereld buiten onze geest bestaat. Dat andere mensen geen zombies zijn, maar ook bewustzijn hebben. Allemaal zaken waar jij en ik geen moment serieus aan twijfelen, maar waarvoor toch geen bewijzen bestaan. Wel goede redenen en aanwijzingen, maar geen echte harde bewijzen. (Mocht je denken van wel, vraag je dan eens af of je bijvoorbeeld kunt bewijzen – echt bewijzen – dat je niet in een grote computersimulatie leeft.) Dus wederom de vraag: waarom zouden er voor geloven in Gods bestaan andere eisen gelden?

“Er zijn genoeg dingen die we geloven zonder dat wijzelf of iemand anders daar bewijs voor kan leveren”

Een dubbele moraal

Maar, denk je misschien… dat is toch duidelijk? Over die zaken zijn mensen het unaniem eens en er is geen serieuze twijfel over – een enkele wereldvreemde filosoof daargelaten. Met Gods bestaan zit dat toch anders. Daar is al eeuwenlang discussie over en veel intelligente en goed geïnformeerde mensen geloven er niet in. Dat verschil zie ik ook. Maar ik zou dan graag meer willen horen over waarom dat nu maakt dat we voor Gods bestaan bewijzen nodig zouden hebben. Is er een regel voor intellectueel verantwoordelijk gedrag die zegt dat je wel zonder bewijs mag geloven in dingen waar geen discussie over is, maar niet zonder bewijs in dingen waar wel discussie over is? Of een die zegt dat je alleen in controversiële zaken mag geloven als je daar hard bewijs voor hebt?

We geloven allerlei dingen die we niet hoeven bewijzen. Waarom gelden er voor geloven in God dan andere eisen, vraagt filosoof Jeroen de Ridder zich af.

Ik denk het niet. En mensen die suggereren van wel, bijvoorbeeld doordat ze aandringen op bewijzen voor Gods bestaan, verdenk ik van een dubbele moraal. Denk maar eens na over je politieke en morele standpunten. Misschien ben je fel tegen meer marktwerking in de zorg – of juist ervoor. Misschien denk je dat het de hoogste tijd is dat in de wet wordt vastgelegd dat een voltooid leven een geldige grond voor euthanasie is. Of misschien vind je juist dat de huidige wetgeving al veel te ver gaat. Vaak zijn we zelfs sterk overtuigd van onze politieke en morele standpunten. Dat is niet slechts een kwestie van smaak. We geloven écht dat het een feit is dat marktwerking tot betere zorg zal leiden, of dat mensen recht hebben op een zelfgekozen levenseinde.

Extra strenge eisen

Het feit dat veel van onze medeburgers – ook intelligente en goed geïnformeerde – er anders over denken, verandert daar weinig aan. Toch hoor ik nooit iemand vragen of je kunt bewijzen dat marktwerking beter is, of dat voltooid leven een geldige grond voor euthanasie is. Daar spreekt die dubbele moraal uit. Sommige mensen willen aan geloof in Gods bestaan blijkbaar extra strenge eisen stellen, die ze niet consequent toepassen op hun eigen politieke, morele of filosofische opvattingen. Dat lijkt mij niet eerlijk. Wie vindt dat mensen recht hebben op hun eigen politieke en morele standpunten, moet anderen niet afrekenen op het feit dat ze Gods bestaan niet kunnen bewijzen.

Wat vind jij? Vind je de vraag naar bewijs voor Gods bestaan een vraag die terecht gesteld mag worden? En zo ja, waarom? Reageer hieronder!

Jeroen de Ridder

Prof. dr. ir. Jeroen de Ridder (1978) is universitair hoofddocent filosofie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en één van de oprichters en medewerkers van het Abraham Kuyper Centrum voor wetenschap en grote vragen aan diezelfde universiteit. Daarnaast is hij bijzonder hoogleraar christelijke filosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij houdt zich bezig met vragen over de rol die kennis en wetenschap in de maatschappij hebben en horen te hebben. Hij is cum laude afgestudeerd in zowel Filosofie (VU Amsterdam) als Technische Bestuurskunde (Delft). In 2007 promoveerde hij in Delft op een techniek-filosofisch proefschrift.

Nu jij!

Wat denk jij? Reageer hieronder!

  1. André Dijkshoorn 1 april 2018 at 09:45 - Reply

    Het is terecht dat er extra strenge eisen wordt gesteld aan het bewijzen dat God, Godin of Goden bestaat. Er zijn namelijk heel wat God(in)(en)sgelovers die stellen dat het geloof of niet geloof in hun God gevolgen heeft voor het leven hier op aarde, denk aan het onthoofden in Saoedi-Arabië van mensen als je beeld van God veranderd of niet meer in een God gelooft. In Europa zijn nogal wat “ketters” in het verleden op een minder prettige manier aan hun einde gekomen.

    Ook zijn er Godsgelovers die geloven dat de inhoud van dat geloof gevolgen heeft voor een verondersteld leven na dit leven. Een “fout” geloof heeft als resultaat een eeuwige martelkamer in een volgend leven (niet zo leuk) en een “juist” geloof tot een eeuwig leuk leven in de “hemel”. Zo’n geloof is dus extra streng naar mensen en vraagt dus om een extra strenge benadering en verantwoording.

    Aangezien de “marktwerking” gevolgen heeft op een hogere beloning van een bankdirecteur zorgt dat gevolg ervoor dat die veronderstelde marktwerking ter discussie komt te staan en strenger wordt beoordeeld.

    • Julien 10 juli 2019 at 12:01 - Reply

      Amen! :-)
      Dat de zon morgen weer op gaat is inderdaad geen bewijs voor, maar statistisch gezien is de kans erg klein dat dit niet het geval is en heb ik geen enkele andere reden aan te nemen dat dit niet het geval is, dus neem ik aan dat dit wel het geval is. Tot nu toe is bewezen dat dit het geval is. Dat heeft dus niets met geloven te maken, dat heeft te maken met logisch nadenken en aannames doen op basis van feiten.
      Dat niet te bewijzen is dat we niet in een grote computersimulatie leven is wellicht waar, maar er is ook geen enkele reden om aan te nemen dat überhaupt het geval is. Ik geloof dat ook niet, niemand in mijn omgeving gelooft dat dit zo is en ik ken niemand die er naar handelt dat dit wel het geval is. Dus is er voor mij geen enkele reden om op zoek te gaan naar bewijs dat dit niet het geval is. Zo kan ik ook niet bewijzen dat ik niet elke nacht ontvoert word door maanmannetjes, maar er is ook geen enkele reden om aan te nemen dat dit wél het geval is. Dat je niet kunt bewijzen dat iets niet zo is, is natuurlijk geen bewijs dat iets wél zo is of om dat wél te geloven.
      Er is geen enkele reden om aan te nemen dat God bestaat, dus geen enkele reden om dat te geloven en dus al helemaal geen reden om hier naar te handelen. Net als veel gelovigen denken over homofilie denk ik over geloven: Geloven mag, maar je moet er niet naar handelen.

      Maar als jij geloofd dat God bestaat en je daarom je eigen leven heel goed leeft voor jezelf en andere mensen lekker met rust laat, vind ik het helemaal prima

  2. Hessel Evers 3 april 2018 at 10:30 - Reply

    Als vader en als jeugdouderling werd ik sterk bepaald bij deze vraag. Jullie beantwoording geeft veel aanzetten om er als (intellectuele) jongere verder mee aan de slag te gaan. Hartelijk dank voor zoveel “argumenten”.

    • S. Kuiper 13 januari 2020 at 02:01 - Reply

      Niks ‘Hartelijk dank voor zoveel argumenten’. Het is flinterdun denkwerk.

      Waar ik een hekel aan heb, is dat het zo achteloos gebracht wordt: je mag in god geloven, zonder dat je er bewijs voor hebt. Het wordt bijna gebracht als een deugd. Bah. Alsof het geen consequenties heeft dat je in een god gelooft. Alsof het geen consequenties heeft voor niet-god-gelovers dat grote groepen mensen in een god geloven. En dan beweren dat je geen bewijzen hoeft aan te brengen, terwijl juist vanwege dat geloof in god allerlei regels worden opgelegd aan ANDEREN dan de god-gelovers? Dat is kwaadaardig. Slaven houden mag, want mijn god verbiedt het niet expliciet. Homo’s moeten dood, want mijn god zegt dat. Op zondag mag niemand winkelen, want mijn god wil dat ik rust heb.

      Wie rechten heeft gestudeerd, weet dat geldt: “wie stelt, bewijst.” Degene die een bewering doet, moet die bewering ondersteunen met bewijzen. De stelling is: er bestaat een god. Waarom zou deze stelling niet moeten worden bewezen? Atheïsten zijn mensen die niet overtuigd zijn dat er een god is. Let op: het is niet: ze geloven dat er geen god is. Nee, het is: ze geloven niet dat er een god is. Bij hen ligt dus per definite NIET de bewijslast. Hitchens zei het al eens: alles wat zonder bewijs kan worden beweerd kan zonder bewijs worden verworpen.

      En wauw, ik verbaas me dat je je argument zo goedkoop neerzet in je laatste tekstblok: “Toch hoor ik nooit iemand vragen of je kunt bewijzen dat marktwerking beter is, of dat voltooid leven een geldige grond voor euthanasie is.” Niet sterk, want zodra je met wie dan ook praat over politieke standputnen en voorkeuren, dan zal het juist heel vaak wél gaan over waarom iemand in een standpunt ‘gelooft’. Argumenten vliegen over en weer. En als dat niet zo is, bloedt het gesprek meteen dood. Zonder argumenten kun je immers niet van gedachten wisselen. Dan kun je net zo goed niks zeggen.

      Als wij niet weten of iets waar is, of niet weten wat iets betekent, dan wijzen we naar de autoriteiten/wijzere mensen die wél iets begrijpen. In het christendom gebeurt dat ook. Met dit verschil dat de christelijke autoriteiten/’wijzen’ ook niets begrijpen van de kern van wat ze voor waar houden. Ik heb me enige tijd verdiept in systematische theologie. Wat mij verbijsterde is dat bij zoveel basale geloofsconcepten de conclusie is: “het is een mysterie.” Hoe kun je dat nou blijven zeggen, ook na twee millennia denkwerk? Als er al tweeduizend jaren lang (vierduizend, als je joden meetelt) geen significante stappen worden gemaakt in begrip van/over god, dan kun je toch beter zeggen: we proberen iets anders? We proberen bijvoorbeeld eens een keer GEEN GOD?
      Wie die stap durft te zetten, zal zien dat zo ontieglijk veel dingen opeens zóveel eenvoudiger uit te leggen zijn… Ik zeg: Occams Razor keelt god.

    • William 19 augustus 2021 at 10:10 - Reply

      Onsamenhangende argumenten, Ja. Waar, in de evolutie van de mens is god boven water gekomen? Zeker niet bij de Neanderthalers. God is een uitvinding van de mens, en niet omgekeerd. Zet alles op een rijtje en het bewijs is er.

  3. Andries 14 april 2018 at 11:37 - Reply

    Als je God zou kunnen bewijzen, dan zou Hij God nooit kunnen zijn. Want de wereld der bewijzen is de objectieve, begrensde wereld die zich afspeelt binnen de dimensies van tijd en ruimte. Als God zich enkel daarbinnen zou ophouden, dan zou daarbuiten of daar voorbij geen God zijn en dat is sowieso een heel onbevredigend beeld of begrip van God.
    Op de mystieke manier is God echter het ultieme Subject, voorbij iedere objectieve projectie onderhevig aan ruimte en tijd. De enige manier om Hem te vinden is via het eigen subject, het individuele zelf-bewustzijn, dus niet via de wereld van bewijzen of zoeken in de objectieve wereld, maar juist de “andere kant” op.
    Met argumenten kun je dus nooit raken aan het wezen van God, want argumenten zijn veel te beperkt om het ultieme Subject mee te kunnen te vatten. Het is juist zaak het eigen zelf-bewustzijn te laten vatten door (het in te ruilen voor) het ultieme Subject en er 1 mee te worden. Bij die ervaring past een Weten dat niet in woorden of argumenten te vatten is, daarbij deed zelfs de Boeddha er het zwijgen toe.

    • Henkie 10 augustus 2018 at 00:01 - Reply

      Jij bent nog lekker geïndoctrineerd zo te zien. Dat is gewoon een mooier antwoord voor het zogenaamde ‘wij mensen kunnen het gewoon niet begrijpen’. Dat is natuurlijk een heel zwak argument.

  4. henk Lammertink 1 augustus 2018 at 19:54 - Reply

    Kijk en verdiep je heel diep in de natuur ,hoe alles in elkaar steekt en op elkaar is afgestemd en werkt!!

    Je denkt dan op een gegeven moment zover en diep na over de dingen dat het jouw verstand te boven gaat , je snapt er niets meer van! En dan MOET je toegeven dat hier een grote kracht achter zit ! En die noemen wij ( althans ik ) GOD !!De Schepper van ALLES !!

    Want uit niets kan niet iets ontstaan ! En wanneer je God zou kunnen bewijzen , dan zou je boven Hem staan. Dan is hij dus geen God meer ! Dus dat laatste is eigenlijk onmogelijk , je kunt Hem niet bewijzen en dat hoeft ook niet .
    Dagelijks zie ik Hem in de natuur in alles om mij heen .

    • Piet van Dijk 25 juli 2019 at 11:03 - Reply

      Maar wie schiep dan al die dodelijke planten, insecten, virussen en bacteriën? Wie schiep de vlieg die zich voedt met mensenogen? Wie schiep de malariamug, dodelijke slangen en wespen, en de eindeloze reeks ziekten die een mens kan oplopen door bacteriën en virussen? Bovendien, de natuur overleeft alleen door doodgaan. Van de vogels die in het voorjaar worden uitgebroed overleeft 7 procent. Anders krijgen we een vogelplaag.
      De natuur is mooi maar ook wreed.

    • Louis Fraanje 15 september 2021 at 08:15 - Reply

      Amen Henk, zo sta ik er ook in, hier hoef ik niets meer aan toe te voegen!

  5. Odin 11 augustus 2018 at 22:01 - Reply

    God, alla en jahweh,wodan , donar, Artemis, Zeus , de grote manitou , ze bestaan niet .
    Maar blijf vooral geloven , want als je dat niet meer doet moet je het zelf doen en is er geen hiernamaals meer.
    Sinterklaas bestaat wel,hij rijdt met een wit paard over de daken. Zwarte Piet bestaat ook ,hij heeft een Roe en een zak

  6. Valere De Brabandere 15 februari 2019 at 10:25 - Reply

    De logica is het enige absolute zijn zelf. En die geldt als een absolute wil, die dan ook geschiedt en instaat voor alle energie en aldus voor alle materie en alle zijnden..

    • Valere De Brabandere 4 maart 2019 at 08:52 - Reply

      – Logica als absolute wil, die geschiedt en de energie wordt van en voor alle zijn en zijnden. …Een andere Logos en andere God…

      • Valere De Brabandere 7 maart 2019 at 08:37 - Reply

        – Eindbesluit filosofie en ook van de wetenschap moet en kan zijn. : “ er is meer..; en dat “meer” ligt in de sfeer van het “transcendente en absolute zijn “ …Een andere Logos en God, die niet zus of zo, eindig of oneindig moet of zal zijn ; maar een god, die het “absolute zijn “ zelf is. Valere De Brabandere.

  7. Kas 2 april 2019 at 21:13 - Reply

    Het universum zou een brein zijn wat kan denken net als onze hersenen.In dat geval zouden heilige boeken letterlijk niet waar zijn en zou de maagd Maria de zon zijn en Jezus gaan man aan het kruis maar de aarde die vastzit in de dampkring.
    https://youtu.be/qHUP5467V88

  8. Bert Mulder 21 augustus 2019 at 15:46 - Reply

    Gregorius 0D werd laat wakker die maandagochtend. Het was al tegen tienen toen hij zich realiseerde dat de dag al in volle gang was zonder zijn bemoeienis. Eerst maar eens koffie zetten dacht oD, dan zien we daarna wel weer verder. Zo gezegd zo gedaan. Na twee koppen en de ochtendkrant liep het al tegen elven en werd het tijd om aan het werk te gaan. Gregorius was beeldend kunstenaar maar de verkoop van zijn werken liep stroef en hij had vaak moeite de eindjes aan elkaar te knopen. Die maandag besloot hij het over een ander boeg te gooien en iets volkomen nieuws te proberen. Zijn inspiratie kwam van een fenomeen uit de jaren zeventig waarin het Nederlands voetbalelftal grote successen oogste met het zogenaamde totaalvoetbal. Dat was het, had Gregorius bedacht, totaalschepping, totaalbeelding, totaal kunst en hij ging aan het werk. Tja, dat was toch lastiger dan hij aanvankelijk had voorzien. Totaal was wel heel veel omvattend en de eerste vraag was welke basismaterialen te gebruiken. Verf leek hem wel erg beperkend voor totale kunst. Klei? Hout? Was? Metaal? Geen van de alternatieven leek te beantwoorden aan het beeld van totaliteit wat Gregorius voor ogen stond. Dagenlang zat hij in z’n stoel voor het raam en staarde hij met lege ogen naar buiten. Niets kwam bij hem op, niets bruikbaars.
    Verder en verder werd 0D op zichzelf teruggeworpen en hij leek na weken peinzen volkomen ontredderd en hopeloos.
    Zijn uitzichtloosheid was zo volkomen dat hij zich vragen begon te stellen omtrent zichzelf en het doel van zijn bestaan maar de antwoorden leverden niets op.
    Hij viel in slaap en droomde.

    Hij bevond zich in een eindeloze ruimte en niets anders dan hijzelf was daar. Waar hij ook keek, hij zag niets meer dan de eindeloze leegte met zichzelf daarin als middelpunt. In deze ruimte had hij geen naam of hij wist het zich in ieder geval niet te herinneren. De ruimte was zo totaal en zo onbevattelijk groot en eindeloos dat Gregorius 0D het gevoel kreeg dat hij de ruimte het beste met zichzelf zou kunnen opvullen. Er was per slot van rekening niets anders dan hij in deze oneindigheid. Op het moment dat hij deze overweging had begon zijn lichaam zich langzaam uit te dijen en begon het de eindeloze ruimte in te nemen. 0D vermenigvuldigde zich in de ruimte en naarmate hij groter werd nam zijn zelfbewustzijn op dezelfde wijze toe. Zijn lichamelijkheid leek niet langer relevant en werd stap voor stap ingenomen door zijn zelfbewustzijn. Gregorius werd zo bevangen door deze droom dat hij wenst nooit wakker te zullen worden. Dit was beter dan alles wat hij tot nu toe had beleefd tijdens zijn gewone waakbewustzijn. Ja dit was de ultieme droom. 0D droomde dat hij G0D was! Waarom zou hij ooit willen ontwaken uit deze ultieme ervaring?
    Hij realiseerde zich nu tijdens de droom dat hijzelf het basismateriaal was voor de alomvattende totaalkunst en dat hij zelf elke gewenst vorm kon aannemen door het alleen maar te denken.
    Sapperdekratskrotteradeel!!

    Na deze gedroomde realisatie besloot Gregorius nooit meer wakker te worden en te verblijven in de droom waarin hij per toeval verzeild was geraakt. Nu werd het tijd om in deze droom gebruik te maken van de onbeperkte mogelijkheden die zijn eigen substantie hem bood. Hij zelf was nu het basismateriaal waarnaar hij zo lang opzoek was geweest en hij begon.

    De eerste dag.

  9. Nadya 19 oktober 2019 at 10:15 - Reply

    Grappig, ik heb zelf nog college gehad van Jeroen. Er bestaat inderdaad geen uiterlijk bewijs of een bewijs in de filosofie voor het bestaan van God. Allereerst kan men zich afvragen wat God is. Het lijkt me goed om eerst religie en geloof los te koppelen van elkaar. Religie is gestroomlijnd gedachtenetwerk bij de volgers. Waar dat soms natuurlijk positief is, heeft het zeker ook nadelen, die ik ook in de reacties teruglees. Éen van die nadelen is dat bijna iedere religie die zekere tradities en of regels aanhangt, een beperking geeft voor de aanhangers.
    Daarentegen, geloof kan ook heel persoonlijk zijn. Een innerlijk gevoel van vertrouwen /geloof in iets wat gemeenschappelijk ‘God’ kan worden genoemd. Dat innerlijke gevoel is voor sommigen (misschien wel velen) ontstaan door ervaringen, hoe groot of klein deze ook kunnen zijn. Sommige mensen bezoeken heiligen, andere zien in de schoonheid van de natuur de hand van God. Soms geeft dat een inspiratie die alleen innerlijk een bewijs is. Met andere woorden, een persoonlijk bewijs. En niemand anders kan daadwerkelijk weten wat jij écht ervaart en dus gelooft.

  10. Anne van Urk 24 oktober 2019 at 00:53 - Reply

    Brexit betekend het einde der tijden, van de laatste dagen en de tegenwoordigheid van christus, de zoon des mensen. De tijd is al ver gevorderd, sinds 1914. zijn 105 jaren van de 120 jaar van Noach voor de mensheid al achter de rug, nog 15 jaar te gaan, voor de oorlog van Armageddon over de zondige wereld, de aarde zal komen! In 2 Petrus 3: vers 5 tot 10, staat te lezen: Want overeenkomstig hun wens ontgaat dit feit hun aandacht, dat er door het woord van God van oudsher hemelen waren en een aarde, compact staande uit het water en te midden van water, en door die middelen werd de toenmalige wereld vernietigd toen ze door water werd overstroomd. Maar door hetzelfde woord zijn de hemelen en de aarde van nu voor het vuur opgespaard en ze worden bewaard voor de dag van het oordeel en van de vernietiging der goddeloze mensen. Laat dit ene feit echter niet aan uw aandacht ontgaan, geliefden, dat bij Jehovah een dag als duizend jaar is en duizend jaar als een dag. Jehovah is niet traag ten aanzien van zijn belofte, zoals sommige traagheid beschouwen, maar hij is geduldig met u, omdat hij niet wenst dat er iemand vernietigd wordt, maar wenst dat allen tot berouw geraken. Toch zal Jehovahs dag komen als een dief, waarop de hemelen een sissend gedruis zullen voorbijgaan, maar de elementen, intens heet, zullen ontbonden worden, en de aarde en de werken daarop zullen ontdekt worden. En Petrus zegt verder nog wat voor soort mensen behoort gij dan wel te zijn? Hij geeft als antwoord, in heilige gedragingen met godvruchtige toewijding, om de rampspoed die over de aarde zal komen te ontvlieden!

  11. Van den Bergh Patrick 4 december 2019 at 22:57 - Reply

    De Godheid bezien van uit de logica.

    Verkregen vanuit een inzicht van uit het “ niets ” of iets ?

    Eerst en vooral , voor ik aan dit schrijven begong heb ik heel wat inspanning gedaan om iets omtrent deze leerstelling te vinden doch zonder resultaat. Ik voel me daarom ook geroepen om dit te delen hopende dat dit iets positief teweeg zou brengen.

    Ik ben van mening als we God en ons zelf willen begrijpen dat we God van voor zijn openbaring moeten proberen te analyseren en ik denk dat dat op logischerwijs (wat ook wijsheid is) mogelijk is.

    Nu kunnen we ons afvragen, is de logica voor de schepping dezelfde als na de schepping?
    Als alles uit God komt waarom zou dat anders zijn?

    Waarom schiep God de mens ?

    Al eeuwen is de mens op zoek om daar een overtuigend antwoord op te vinden en zijn er alleen maar speculaties over te vinden.

    Hier onder geef ik hierop een antwoord van uit de logica.

    In den beginne zoals beschreven staat was er helemaal niets buiten de god. (Een alles omvattende energie of kracht…een zijn) Een alles omvattend zijn in het niets kan zich zelf alleen maar zijn, en om het zichzelf te kunnen ervaren moet hij iets buiten zichzelf brengen. (Je kunt jezelf ook alleen maar ervaren ten opzichte van iets)

    God had volgens mij wel de keuze “openbaar ik mij of blijf ik zo” maar wat ben je met al die almacht als je er niets mee doet.

    Om zijn eigen het alles omvattende volledig te kunnen ervaren moet hij iets buiten
    zich zelf creeren dat aan het alles omvattende staps gewijs gelijk kan worden met
    andere woorden een zelf bewustwording iets ”De Mens”

    Voor dit alles te bewerkstelligen heb je ook een draagvlak nodig (Planeten….)
    en schiep god dit voor zijn doel of plan te kunnen verwezenlijken.

    Uit dit denkbeeld kunnen we heel wat logisch afleiden.

    Wat moeten we verstaan onder het alles omvattende?

    God is het alles omvattende met andere woorden de perfectie zelf. Schept hij direkt
    zijn perfectie buiten hem zelf dan ziet hij alleen een beeld gelijkenis en kan hij zijn eigen nog altijd
    niet ervaren.

    Het alles omvattende betekend ook de alwijsheid en hopelijk en volgens mij
    zal dit zo wel zijn. Als god buiten zich iets zou scheppen dat hem zou vernietigen dan
    moest dit na miljoenen jaren allang gebeurd zijn en zou zijn openbaring zinloos zijn
    en was er van alwijsheid geen sprake.

    Verschillende mensen zullen zich wel afvragen”bezit God wel die alwijsheid ? ”, Een wezen waarvan het bewustzijn nog in evolutie is kan onmogelijk de (al)wijsheid van iets groter bepalen maar naar mate zijn bewustzijn stap na stap evolueert zal dat wezen meer en meer inzien hoe wijs dat, dat iets groter wel is tot hij zelf die alwijsheid heeft bereikt,

    God kan daarom niets anders als liefde zijn want iets slecht uit hem geopenbaard zou hem alleen maar tegen werken en proberen hem te vernietigen en dat zou niet alwijs zijn.

    Als God dan liefde is waarom dan al die ellende ?

    We hebben nu eenmaal een vrije wil gekregen. Als we stapsgewijs aan hem gelijk moeten worden met andere woorden steeds meer bewuster moeten worden tot we het albewust zijn hebben bereikt en God zich zelf wil ervaren moest de mens ongeprogrameerd uit zichzelf dat godelijk bewustzijn kunnen bereiken, Als wij een robot creéren kunnen wij alleen maar vaststellen hoe creatief wij zijn maar zullen we van ons zelf maar een deel ervaren. Dus iets dat een vrije wil heeft kan zelf keuzes maken met andere woorden een goede keuze of een verkeerde keuze,(goed of kwaad , vreugde of ellende) en naar mate dat we bewuster worden gaan we inzien welke de juiste keuze is.

    Alwijs wil dan ook zeggen dat hij voorzien heeft dat zijn wezens wanneer zij verkeerde keuzes maken hun zelf (of God) niet kunnen vernietigen. Daarom moet het gevolg van een verkeerde keuze leiden (door een onprettig gevoel) naar een andere keuze tot we de juiste weg gevonden hebben.

    Uit deze gegevens kunnen we voor ons verder heel wat aftoetsen

    Wat we zelf kunnen vaststellen is dat we onmogelijk in een mensenleven die goddelijke bewustwording bereiken
    hieruit kunnen we afleiden dat er wel meerdere levens voor nodig moeten zijn en ons lichaam een omhulsel is van wat we werkelijk zijn.
    Want als het bij dit ene leven zou stoppen kan god zich maar tot die grens ervaren.

    ……enz

    Nu is het aan ons en vooral aan onze regeringen of we na die aftoetsing de juiste keuzes willen maken wat in de huidige toestand niet eenvoudig is. Willen we nu eraan werken om van onze aarde voor iedereen een paradijs te maken of wachten wij gewoonweg af tot de Goddelijke voorzienigheid dit van zelf recht zet met zware gevolgen omdat we de cosmische (Gods) wetten niet respecteren.

  12. Valere De Brzbandere 23 februari 2020 at 08:53 - Reply

    – Eindconclusie van alle wetenschap, religie en filosofie zal zijn :”er is meer…;en dat meer zijn is van een ongekende transcendente aard… Valere De Brabandere…zie ook mijn “absoluut ontologisch godsbewijs” ,een andere Logos en andere God.

  13. Anne van Urk 26 maart 2020 at 01:12 - Reply

    Het belangrijkste bewijs dat er een God bestaat, zijn de Bijbelboeken. Waaruit door de mensheid al duizenden jaren gelezen wordt! Wij de mensheid van nu, kunnen God niet zien, want God is een geest persoon. Toen Jezus op aarde was, konden de mensen van die tijd, Jezus wel zien. Hij zei toen, wie mij gezien heeft, heeft de vader gezien! Hij bedoelden, dat hij en de vader een waren! En zelfs toen geloofde de mensen niet eens in hem, dat hij de Messias en de Zoon van God was! Zoals die Schriftgeleerden en Farizeeen die Jezus tegenstonden. en hem uit de weg lieten ruimen! Het gewone volk wel, want Jezus deed genoeg wonderen verrichten, maakten zieken mensen beter! enz.
    En dan is er nog de vraag wat en wie is de ware God? De Bijbel zegt dat er vele goden zijn, Satan bijvoorbeeld die zich ook een God noemt! In 1 Johannes 5: vers 19 staat te lezen: Wij weten dat wij uit God voortspruiten, maar de gehele wereld ligt in de macht van de goddeloze! Hiermee wordt Satan de Duivel bedoelt, de gevallen engel uit het paradijs, die Adam en Eva het leven zuur maakten, met die appel van de verboden boom! Satan en zijn engelen zijn de baas op aarde! Ook de baas over alle aardse religies. Mattheus 4: zegt dit. Behalve over een! Jehovah is de ware God en de Jehovah Getuigen zijn het ware volk! Handelingen 15: vanaf vers 14!

  14. theodoor 26 maart 2020 at 13:07 - Reply

    Er bestaat een geheim in de bundel van 66 boeken, ook wel bekend als de Bijbel……de beschrijving in het boek ‘Evangelie van Johannes’ is een letterlijke weergave van zijn ontmoeting met…..God…..(die in een andere, dimensie is)……

  15. theodoor 26 maart 2020 at 13:24 - Reply

    heeft iemand binnen de Jehova Getuigen ooit een ‘ervaring’ binnen de geestelijke dimensie gehad ?

  16. Jan te Wierik 7 april 2020 at 14:35 - Reply

    Iemand die mij zou vragen het bestaan van God te bewijzen zou ik willen vragen eerst dan maar eens hun eigen bestaan te bewijzen. Ga je je paspoort laten zien, dan is dat net zoiets als ik de Bijbel tevoorschijn tover, ga je zeggen dat je bestaat omdat ik je kan zien, dan is dat net zo waardevol als ik zeg dat ik God overal zie, ga je zeggen dat je bestaat omdat ik je kan horen, voelen, ruiken of kan laten bloeden en dat je daarom bestaat, dan zal je ik laten bloeden, om daarna te beweren dat je bloed niet echt is, maar enkel bestaat in mijn verbeelding.
    Prima om niet te geloven in God. Maar je kan het God dan ook niet kwalijk nemen als hij niet meer gelooft in jou.

    ´´God is dood.´´ – Nietzsche
    ´´Nietzsche is dood.´´ – God.

    • Karlo 10 augustus 2021 at 10:44 - Reply

      Je hoeft niet te twijfelen aan het bestaan van een ander: geef die ander een flinke klap en je zult ervaren dat die ander bestaat. Jouw ‘vlieger gaat dus niet op’.

  17. Anne van Urk 17 juni 2020 at 01:36 - Reply

    Zeker die zullen er zijn, ervaringen in de geestelijke dimensie, bij Jehovahs Getuigen en bij de broeders van de kleine kudde zeker! Die worden door Jehovah geleid, beschermd en beveiligd!

  18. Johan D'hondt 26 juni 2020 at 17:17 - Reply

    Men spreekt nu over God,vroeger waren er Goden.Ook daar geloofden mensen in.Mensen geloven nu eenmaal in alles.Ufo’s,Marsmannetjes enz..Ik ben akkoord dat geloof troostend kan werken,dat het zin kan geven.Maar fake news is ook news.Ooit werd een uitzending op de radio(BBC?)uitgezonden waarin een of andere ramp werd aangekondigd,mensen namen het aan voor waar en reageerden daar ook zo op.God wordt nu veelal voorgesteld als liefdevol ,barmhartig toch in het christelijke geloof.Vroeger werd die voorgesteld als eerder bestraffend.Nee,volgens mij beslist de mens wat hij geloofd en hij kiest daarvoor wat hem het meest baat bij brengt.
    Vriendelijke groet Johan Dhondt

  19. Anne van Urk 2 juli 2020 at 01:26 - Reply

    Paulus zegt in Efeziërs 6: vanaf vers 1 tot vers 9: Kinderen, weest gehoorzaam aan uw ouders in eendracht met de Heer, want dit is rechtvaardig. Eert uw vader en uw moeder! wat het eerste gebod met een belofte is. Opdat het u goed moge gaan, en gij lange tijd op aarde moogt blijven. En gij vaders, irriteert uw kinderen niet, maar blijft hen in het strenge onderricht en de ernstige vermaning van Jehovah grootbrengen!
    Gij slaven weest gehoorzaam aan hen die uw meesters zijn, in vleselijk opzicht, met vrees en beven, in de oprechtheid van uw hart, als aan de Christus, niet met ogendienst als mensen-behagers, maar als Christus slaven, die met geheel hun ziel de wil van God doen. Weest slaven met goede neigingen, als voor Jehovah, en niet voor mensen, want gij weet dat een ieder hetzij slaaf of vrije, al het goede wat hij doet, van Jehovah zal terugontvangen. En gij meesters, blijft dezelfde dingen jegens hen doen, en laat dreigementen achterwege, want gij weet dat zowel hun als uw meester in de hemelen is, en bij hem is geen partijdigheid!

  20. Guus van der Werf 13 juli 2020 at 11:31 - Reply

    Is god de transcendente schepper met wie je een persoonlijke relatie kunt hebben waardoor het onsterfelijke deel van jouw lichaam na de dood blijft behouden? Iets dat zin geeft aan alles en het universum?

    Of zijn er meer manieren om aan te nemen dat het universum enige zin heeft?

    Geloven dat het universum en bestaan zin heeft lijkt me voor schepsels die niet meer dagelijks hoeven te strijden voor voedsel en bestaan en in staat zijn tot denken een levensvoorwaarde. Bij voorkeur een geloof waarmee deze schepsels andere schepsels niet tot last zijn.

    Jammer genoeg zijn de bronnen voor dat geloof al 2000 jaar niet meer bijgewerkt en zijn er geen serieuze alternatieven.

  21. Anne van Urk 3 september 2020 at 00:07 - Reply

    Als het om de ware God en om de waarheid van de Bijbel gaat, dan hebben veel mensen een intelecttueel excuus. Zij noemen dan allerlei zijstraten en ervaringen op, zonder de Bijbel te onderzoeken wat dan wel de Bijbelse waarheden zijn en wie nu de echte ware God is? Daaraan kan je zien en merken dat ze gevormd zijn door de wereld! De wereld van Satan, Efeziers 2: de verzen 1,2 en 3 zegt: Bovendien heeft God u levend gemaakt, ofschoon gij dood waard in uw overtredingen en zonden, waarin gij eens hebt gewandeld, overeenkomstig het samenstel van dingen van deze wereld, overeenkomstig de heerser van de autoriteit der lucht, de geest die thans werkzaam is in de zonen der ongehoorzaamheid. Ja onder hen hebben wij allen ons eens overeenkomstig de begeerten van ons vlees gedragen doordat wij de dingen deden die het vlees en de gedachten wilden, en wij waren van nature kinderen der gramschap, evenals de overigen!
    Want staat er in 1 Johannes 5: in vers 19: Wij weten dat wij uit God voortspruiten, maar de gehele wereld ligt in de macht van de goddeloze!

  22. Anne van Urk 3 september 2020 at 00:37 - Reply

    Ik ken een liedje: Is je parspoort getekend door hem door God? Jehovah is een God die harten en nieren doorzoekt, zegt de Bijbel in Jeremia 17: in vers 10. Dus hebben wij geen menselijk paspoort nodig om te kunnen geloven, het enigste bewijs is de doop, die elke ware christen zou moeten ondergaan, als alles goed verloopt!

  23. H. Groot 7 september 2020 at 22:00 - Reply

    Gods bewijs dat Hij bestaat in:
    Romeinen 1:20 Want hetgeen van Hem niet gezien kan worden, zijn eeuwige kracht en goddelijkheid, wordt sedert de schepping der wereld uit zijn werken met het verstand doorzien, zodat zij geen verontschuldiging hebben.

    Een klein voorbeeld:
    Als ik zomers in mijn tuin zit en de vlinders komen op de bloemen af, dan denk ik wat geweldig mooi zijn deze vlinders.
    En als je bedenkt dat ze als rups zijn begonnen en op een gegeven moment zich zijn gaan poppen en uit deze pop een vlinder te voorschijn komt dan kan het niet anders of dit heeft een meesterbrein bedacht.
    Dit is weer zo’n schitterend werk van GOD!!

    • Valere De Brabandere 19 april 2021 at 09:03 - Reply

      -Herhaling. en Eindbesluit :
      “Er is meer en dat is van een niet te kennen transcendente orde en wijze” . Valere de Brabandere.

  24. H. Groot 21 september 2020 at 17:56 - Reply

    De mens schept iets uit iets. God schept iets uit niets.

  25. Valere De Brabandere 7 oktober 2020 at 09:53 - Reply

    – God is die absolute wil van de eeuwige wetmatige logica, die de feitelijke schepper is van al, wat is …; een andere Logos en andere God… Valere De Brabandere.

  26. Anne 30 april 2021 at 01:14 - Reply

    Als mensen twijfels hebben over wie nu de ware God is? Dan geeft de Statenvertaling uit het jaar anno 1637, van de synode uit Dordrecht in de jaren 1618 en 1619, hier een antwoord op, in de kanttekening staat namelijk: Waar gij voortaan het woord HEERE met grootte geschreven vindt dat aldaar in het Hebreeuws het woord Jehovah, JHWH of korter Jah staat! Het is duidelijk dat er tijdens die synode er iets veranderd is! Gods naam is uit de Bijbel geschrapt!

  27. laura 25 juni 2021 at 16:50 - Reply

    ja, die vraag mag terecht gesteld worden, simpelweg omdat het lijden van mensen soms te zwaar en
    te moeilijk en pijnlijk is.
    Welk doel dient lijden, dient verdriet?
    Die lijdende mens koos er niet voor. Het enig lichtpuntje voor de lijdende
    is onze zorg naar die lijdende, maar het diep lijden, wordt er niet heel
    veel minder door.
    Ik lees iets van Van Breemen, en alleen met “de sprong naar geloven in God”kom ik
    niet verder.
    Geloven in de kracht van de figuur van Christus lukt gemakkelijker.
    Die is alles in liefde, en dat werkt op me.
    Mooie avond verder,
    Groet Laura

  28. Louis Fraanje 15 september 2021 at 08:19 - Reply

    Amen Henk Lammertink, zo sta ik er ook in, hier hoef ik niets meer aan toe te voegen!

  29. Rob 24 september 2021 at 09:23 - Reply

    Ik stel vragen over de redelijkheid over het geloof niet in het geloof aan te vallen naar juist in tot geloof te komen. Ik vind dat er wel een rationele onderbouwing moet zitten am geloof. Ik zou bijvoorbeeld kunnen denken aan een zelfdenkende fietsband. Dan weet ik direct dat ik mijzelf voor de gek Ann het houden ben. Volgens mij is het bewijs van geloof flinterdun. Het feit dat 1 Romein in een boek het Christendom aanhaalt (waarom geen 100 boeken over Jezus? Het was nl. zeker een heel spectaculaire, ingrijpende gebeurtenis toch, de populariteit van Jezus in die tijd?) .Of het feit dat Jezus zei dat het Koninkrijk van God weldra zou komen..2021 jaar verder eehh we zien er nog niets van. Dan wordt er wel gezegd: de tijd van God is anders dan de tijd van ons: 1 dag voor God is 1000 jaar voor ons en visa versa maar Jezus was Zoon van God en verkondigd dit. En weet dat 2021 voor ons geen “weldra” is. Waarin zegt Hij dat dan? Het lijkt mij ook dat God, 2021 na de kruisiging van Christus zich erg verborgen houdt. Daarom heb ik er moeite mee te geloven.. helaas.

  30. Anne 11 november 2021 at 00:12 - Reply

    De ware God Jehovah heeft zijn eigen tijd bepaald, om de dingen die al reeds al zijn gebeurt en of de dingen die nog staan te gebeuren in de toekomst bekend te maken! Het begon al in het jaar 607 voor christus, toen de legers van koning Nebukadnezar Judea en Jeruzalem verwoesten, en de bevolking naar Babylon werd getransporteerd, waar zij toen 70 jaar verbleven volgens de Bijbel! In Daniel 4: vers 13 tot 16 wordt verteld over een grote boom die tot in de hemel reikten. Een wachter een engel riep luid, hakt de boom om en verspreid zijn takken en laat de wortelstomp in de aarde staan met een band van ijzer en van koper, en laat er Zeven Tijden over heen gaan! Die Zeven Tijden zijn volgens Bijbelse berekening 2520 jaar. Dus als we rekenen vanaf het jaar 607 voor christus, plus die 2520 jaar, dan komen we uit in het jaar 1914, na christus, waarin de eerste wereldoorlog begon, toen Satan met zijn engelen naar de aarde uit de hemel werden geslingerd. Openbaring 12: vanaf vers 7. De dagen van Noach waren 120 jaar, Mattheus 24: vers 37, want net zoals de dagen van Noach waren, zo zal de tegenwoordigheid van de Zoon des mensen zijn. Gerekend vanaf 1914 plus die 120 jaar dan komen we uit in het jaar 2034 waarin dan de oorlog van Armageddon over de aarde zal komen! Openbaring 16:vers 16!

  31. Piet van Dijk 11 juli 2022 at 22:27 - Reply

    Ik voel wel voor het idee van de theoloog Gerrit Manenschijn. Die zegt (titel van zijn boek): God is zo groot dat Hij niet hoeft te bestaan. Hij bedoelt daarmee: als je eerst gaat nadenken over de vraag of God bestaat voordat je gaat geloven, kom je nooit verder. God is binnentalig, hij bestaat alleen binnen de taal, dat wil zeggen: Hij bestaat in het verhaal dat mensen over Hem vertellen. Wij zullen nooit weten of God buiten de taal bestaat, aldus Manenschijn. Maar dat is helemaal niet erg. Dat hoeft ook niet.

  32. Piet van Dijk 9 augustus 2022 at 13:37 - Reply

    Ik voel veel voor de opvatting van dr. Gerrit Manenschijn: God is zo groot dat Hij niet hoeft te bestaan. Met andere woorden: wie begint aan geloven heeft niet eerst antwoord gekregen op de vraag of Hij bestaat (hoewel dat wel in Hebreeën staat). Manenschijn gaat nog verder en treft daarmee de kern: ,,We zullen nooit weten of God buiten de taal bestaat.” Met andere woorden: rondom het begrip God zijn allerlei verhalen ontstaan, in alle culturen. De Bijbel is de weerslag van zo’n verhaal. Maar het blijft binnentalig. Of er een identieke buitentalige werkelijkheid achter zit weten we niet en kunnen we nooit weten. Van Jezus kun je wel aannemen dat hij buitentalig bestond, alleen verhalen over Hem zijn binnentalig. We kunnen niet checken of ze waar zijn, of ze kloppen.
    Alle levende mensen zullen nooit weten of er leven na de dood bestaat en of God bestaat. We kúnnen dat namelijk niet weten, want het bevindt zich buiten de waarneembare werkelijkheid. Of er een niet-waarneembare werkelijkheid achter zit, dat zal nooit iemand te weten komen.
    De conclusie trekken dat God wel of niet bestaat is dus grote onzin. Het is namelijk een taalprobleem. Van Donald Duck en kabouters weten we dat ze alleen IN de taal bestaan, van God niet. Deze gedachte kan tot wanhoop leiden, dat we nooit weten of God er is. Dan houd ik me vast aan Paul Tillich: ,,Het hele menselijke leven kan worden omschreven als een voortdurende poging wanhoop te vermijden.’’ Maar ook: ,,De moed om de angst voor de zinloosheid op zich te nemen is de uiterste grens tot waar de moed om te zijn kan gaan.’’