Hoe ga je om met eenzaamheid?

Van 30 september tot 7 oktober is het de Week tegen Eenzaamheid, een week die aandacht vraagt voor eenzaamheid en een oproep doet om hier samen iets aan te doen. De introverten onder ons hebben hier vermoedelijk minder moeite mee. Voor hen is het heerlijk – en gezond – om regelmatig even alleen te zijn. Foute boel wordt het, wanneer je je niet meer verbonden voelt met je medemens. Wanneer je je op een negatieve manier alléén voelt. Deze vorm van eenzaamheid komt voor onder alle leeftijden en kent allerlei oorzaken.

Eenzaamheid kan ieder mens overkomen. Deze eenzaamheid is een veelkoppig monster, dat ernstige gevoelens van depressie en ook fysieke klachten kan veroorzaken. Hoe ga je daarmee om? Jeannette Helms, taalkundige en tekstschrijver, schreef eind 2020 de onderstaande blog voor ons, over eenzaamheid in tijden van corona. We delen ‘m graag nog een keer!

Eenzaamheid de meest ingrijpende armoede

“Loneliness and the feeling of being unwanted, is the most terrible poverty”. Een uitspraak van Moeder Teresa. Zij werkte haar hele leven onder de allerarmsten in Calcutta. Uitgerekend zij benoemde eenzaamheid en het je ongewenst voelen als zijnde de meest ingrijpende armoede. Sinds de coronacrisis kan ik haar uitspraak steeds beter plaatsen. Waar de zee van rust tijdens de lockdowns in eerste instantie wat onwennig en luxe voelde, stak er naarmate de coronacrisis duurde een knagend gevoel van onbehagen de kop op.

“Een hevige schietscene wordt aangekondigd met het Latijnse gezegde: Si vis pacem, para bellum. Wie vrede wil, bereidt zich voor op oorlog”

Het is stil. Het soort stilte dat je niet kunt verdrijven met oppervlakkig entertainment als een Netflix-film vol sensatie en geweld. Onderuithangend op de bank zet ik toch een film aan. Een hevige schietscene wordt aangekondigd met het Latijnse gezegde: “Si vis pacem, para bellum” (Wie vrede wil, bereidt zich voor op oorlog). De dosis geweld die op de Latijnse uitspraak volgt, is verpletterend. Staat de vrede die erop volgt in verhouding tot de oorlog die gevoerd is? Het blijft in het midden…

Zoek jij peace of mind? Doe in het najaar van 2021 mee met onze zoektocht.

Uit de verbinding stappen

De huidige ‘oorlog’ die we moeten voeren, manifesteert zich vooral in afstand. Geen man-tot-man-gevechten, maar elkaar juist vermijden om de – voor het oog onzichtbare – vijand te verslaan. Als de coronacrisis één ding duidelijk maakt, is het dat het ingaat tegen alles dat we geleerd hebben. Want het lijkt paradoxaal. Voor anderen zorgen door afstand te houden. Vasthouden door tijdelijk los te laten. Geen handen schudden, maar aangeven de ander hoog te houden door letterlijk een stap terug te doen. Afstand in plaats van nabijheid.

Als verstokte introvert betrapte ik mij er voor de coronacrisis wel eens op, uit de verbinding te stappen. Soms leek dat veilig. “Misschien” was toch wel mijn meest gebruikte respons op uitnodigingen. “Ik ga misschien later nog even”, “Was zeker gezellig, misschien nog een keer doen?”. Misschien is “nee” met negen letters, en het woord zat stevig in mijn actieve woordenschat ingebed.

Niet rustgevend

Nu contact schaars geworden is, kan me een onbestemde paniek overvallen. Want alleen met jezelf en je eigen gedachten zijn, is ook niet altijd een rustgevende situatie. Deze crisis legt mijn onzekerheid pijnlijk bloot, maar werpt ook nieuw licht op een meer constructieve basishouding. Want het is niet verkeerd om iets zélf te doen, maar het hoeft nog steeds niet alleen. Contact is essentieel, in welke vorm dan ook.

“Eenzaam ben je nooit alleen, het paradoxale is dat je juist anderen nodig hebt om je flink verlaten te voelen”

Maar hoe maak je verbinding op gepaste afstand, tijdens stressvolle tijden? Alleen al op mijn noodgedwongen uitje naar de supermarkt, kan ik me deze dagen aardig ontheemd voelen. Eenzaam ben je nooit alleen, het paradoxale is dat je juist anderen nodig hebt om je flink verlaten te voelen. Anderen die rakelings langs je heen scheren, maar die je nooit écht ontmoet.

Lees en luister: ‘Onze Westerse obsessie met geluk is een vergissing’

Humor en geduld

Tijdens het boodschappen doen kom ik ter hoogte van een schap met afbakbrood bijna in botsing met een mevrouw die een mondkapje draagt. Ik verontschuldig me en lach haar toe. Er ontstaat een kort praatje en we wensen elkaar succes in deze spannende tijd. De lachrimpels die tijdens het gesprek rond haar ogen verschijnen maken mijn dag weer goed.

De volgende uitspraak van de Vlaamse pater en schrijver Phil Bosmans komt in me op: “Humor en geduld zijn kamelen waarmee je door elke woestijn kunt trekken”. Een glimlach blijkt besmettelijker dan de angst over de waan van de dag. Ik besluit daar en dan te blijven zoeken naar contact, geruststelling en humor en het zelf ook royaal uit te gaan delen. Om niet te trots te zijn om toe te geven dat ik zelf behoeftes heb op dit vlak. Door me kwetsbaar op te stellen geef ik de ander ruimte dit ook te doen. Want deze eenzaamheid raakt ons allemaal.

Nieuwe modus van verbinden

En dus bel ik ook eens iemand die normaliter prima aan zijn sociale behoefte komt. Extraverte mensen die de muren op zich af zien komen. Onder de juiste omstandigheden kan er verbinding tot stand komen. Nu ik zelf langzaam, maar zeker wen aan de nieuwe modus van verbinden – ondanks afstand – zie ik het om me heen.

“Het is bijzonder hoe we elkaar, op creatieve wijze, een hart onder de riem steken. We smeden plannen voor betere tijden: we gaan planten, laten groeien, onze omgeving mooier maken”

Mijn buren leer ik een stuk beter kennen en het is bijzonder om te zien hoe we elkaar, op creatieve wijze, een hart onder de riem steken. Er worden plannen gesmeed voor betere tijden, en gezamenlijke projecten gepland die onze omgeving mooier gaan maken. We gaan planten, laten groeien, plannen maken. Met een lange adem samen vechten voor gepaste verbinding. Si vis pacem, para bellum. Samen komen we hier, met afstand, sterker uit.

Voel jij je eenzaam en is er niemand in je omgeving met wie je erover kunt of durft te praten? Je kunt 24/7 terecht bij de vrijwilligers van de Luisterlijn.