‘Ik hou van mij’… maar wie ben ik eigenlijk?

Alleen al op Instagram zijn meer dan 100 miljoen posts met de hashtag #selflove te vinden. Het geeft aan hoe belangrijk we zelfliefde lijken te vinden in deze tijd. Tegelijkertijd zijn we zoekend als het op zelfliefde, eigenliefde aankomt. Want wat is dat?

Wilco de Vries, die aan Duke University in de VS promoveerde op het thema zelfliefde (en die afgelopen maandag kwam spreken op onze thema-avond over Vergeving), schreef er de onderstaande column over.

“Ik hou van mij hoor je nooit zingen”, maar cabaretier Harry Jekkers zong het toch en meende het echt. Waarom?

“Wie van zichzelf houdt die geeft pas echt iets kostbaars als hij ‘ik hou van jou’ tegen een ander zegt.”

Ik denk dat Jekkers (deels) gelijk heeft. Door zelfaanvaarding kun je anderen liefhebben en hun liefde ontvangen. Als mijn vrouw “Ik hou van je” tegen mij zegt, maar ik vind mijzelf niet de moeite waard, dan kan ik haar liefde niet ontvangen.

Eigenliefde leidt tot connectie én competitie

Toch leidt eigenliefde niet alleen tot connectie maar ook tot competitie. Noem het eigenliefde, eigenbelang of “ik hou van mij en jij bent een narcist”; in ons zit een diepgewortelde neiging om onszelf belangrijker te vinden dan anderen. We kunnen alles op alles zetten om die promotie te pakken ten koste van anderen. We kijken net even weg wanneer iemand onrecht wordt aangedaan. Natuurlijk moeten we ons consumentenpatroon veranderen om klimaatverandering tegen te gaan, maar ik kan écht niet zonder deze nieuwste gadget.

Hoe kan eigenliefde een bron zijn van connectie? Deze vraag heeft Augustinus, een van de meest invloedrijke denkers in de westerse geschiedenis, diepgaand verkend. Zijn antwoord? Deel eigenliefde op in ‘eigen’ en ‘liefde’ en vraag jezelf af: wat is echt eigen aan mij? Wie ben ik? En hoe kan ik mijzelf het beste liefhebben? En nee, je prestaties zijn niet het meest eigen aan jou. Natuurlijk, ze horen bij je, maar je werd er niet mee geboren.

Premier Rutte begon zijn leven als baby en niet als premier. Wat echt eigen is aan ons, aldus Augustinus, is dat we geliefd zijn door God. Gods liefde is er volgens Augustinus op uit om ons tot onze bestemming te brengen: in liefdevolle relaties met God en de mensen om ons heen.

(Tekst gaat verder onder de video)

Het is één voor twaalf

Competitieve eigenliefde kunnen we volgens hem dan eigenlijk geen eigenliefde meer noemen, want je bent niet gemaakt voor competitie maar voor connectie. Wanneer je connect met God en de mensen om je heen heb je volgens Augustinus jezelf echt lief.

Agree or disagree met wat Augustinus zei; waar we allemaal niet om heen kunnen is dat de wereldleiders ook dit jaar weer als belangrijk bespreekpunt hebben hoe we de klimaatverandering tegen kunnen gaan. Zo stemde het Europees Parlement afgelopen dinsdag over een belangrijk klimaatwetgevingspakket. We hebben onszelf te lang te belangrijk gevonden en de gevolgen liegen er niet om. Van alle kanten horen we: het is één voor twaalf.

We zullen moeten veranderen op manieren die we haast nog niet kunnen bevatten. Welke vorm van eigenliefde wens jij de regeringsleiders toe? Connectie of competitie? En dichter bij huis: hoe wil jij jezelf liefhebben?

Deze column verscheen eerder bij Rotterdam Rijker en is licht gewijzigd en met toestemming overgenomen – tekst: Wilco de Vries

Wilco de Vries promoveerde aan Duke Univerisity in de Verenigde Staten op het thema zelfliefde. Daarvoor onderzocht en analyseerde hij theologen en filosofen als Plato, Augustinus, Thomas van Aquino en Kant.