Liefde en trouw… is dat geen achterhaald stel?

We houden van de liefde. Dat zie je ook aan de TV-programma’s en Netflixseries: First Dates, Leve de liefde, Boer zoekt vrouw, Sex Education. De keuze is reuze. En laten we eerlijk zijn: wat is er mooier dan de liefde? Toch wil ik hier ook een andere vraag stellen, namelijk: horen liefde en trouw nog wel bij elkaar? Of is dat een achterhaald principe?

Recent stuitte ik op dit artikel. De schrijver luidt de noodklok over de seksuele moraal van moderne jongeren. Het artikel haalt de Netflix-documentaire ‘Liberated: the new sexual revolution’ aan (bekijk hieronder de trailer). Een docu waarin je ziet hoe Amerikaanse studenten hun Spring Break (voorjaarsvakantie) doorbrengen op Panama Beach, Florida. Zon, zee, strand, alcohol en seks. Veel seks. Daar komt het kortweg op neer. In de documentaire zie je hoe jongens voortdurend proberen om meisjes over te halen tot seks. Ook zie je meisjes die daar ogenschijnlijk gewillig in meegaan.

“In de documentaire zie je hoe jongens voortdurend proberen om meisjes over te halen tot seks”

Kijk, zo makkelijk is het!

Zo zegt een jongen met lange dreadlocks op camera, zonder een spoortje gêne: “Wil je weten hoe makkelijk seks is in Amerika? Kom maar met mij mee, dan laat ik het zien.” Doelgericht loopt hij naar een meisje in bikini, dat met de rug naar hem toestaat. Hij grijpt haar bij haar billen en concludeert: “Zo makkelijk is het”. Het meisje verblikt of verbloost niet, maar steekt haar hand omhoog en roept “yeah!”. Het lijkt exemplarisch. De jongens op Panama Beach meten stuk voor stuk hun mannelijkheid af aan het aantal meisjes dat ze ‘gescoord’ hebben. Een jongen zegt: “Ik pak elke meid hier. Zo ben ik en zo zijn mannen. Daarom zijn we op deze aarde.” Een ander legt uit: “Het is alsof je in een roedel bent, snap je? Als jij met de meeste meiden seks hebt, dan ben jij de stoere vent.”

Door beelden van een groepsverkrachting kwam Panama Beach in 2015 internationaal in het nieuws. Op de beelden zie je hoe honderden vakantievierende studenten doorfeesten, terwijl meters ernaast een 19-jarig bewusteloos meisje verkracht wordt door minstens drie jongemannen. Het laat iets zien van de mindset onder de aanwezige jongeren. Een mindset die de Netflix-documentaire scherp vastlegt. Opschepperig vertellen de jongeren: “Ik had seks in een mobiel toilet”. “Ik heb seks op het strand gehad.” “Er kan altijd een beter iemand zijn, een betere deal. Dan neem je haar.” Kortom, seks is je doel en het aantal bedpartners vormt je erelijst. Hoe meer hoe beter. En je moet meedoen, anders ben je de pispaal. Een jongen vertelt: “Toen ik zestien was, werd ik in mijn vriendengroep steeds uitgelachen. Steeds was het: ben jij nog maagd!? Waarom? Kom mee uit, dan zoeken we een meisje voor je.”

“Als je aan Temptation Island meedoet, was je relatie toch al gedoemd tot mislukken”

Vergelijkbare beelden kun je zien in tv-programma’s als Zon, Zuipen, Ziekenhuis en Zon, Seks en Je Ouders in Shock. Er is dus weinig verschil tussen jongeren aan deze en aan de overkant van de oceaan, zou je zeggen. En wat te denken van de blijvende populariteit van tv-programma’s als Temptation Island en Love Island? Voor velen een ware guilty pleasure. Superfout natuurlijk, maar óh wat blijft het leuk om je te verkneukelen over al die vreemdgaande sukkels! De excuses om naar dergelijke programma’s te kijken, komen vaak op hetzelfde neer. “Als je aan Temptation Island meedoet, was je relatie toch al gedoemd tot mislukken.” Of: “Je moet wel heel dom zijn om aan zoiets mee te doen. Dan vráág je er toch om?”. Net alsof de vraag naar de intenties van de makers daarmee irrelevant geworden is.

Te pas en te onpas vreemdgaan

In de Metro legt mediapsychologe Kirsten Hofman uit waarom we zo graag naar Temptation Island-achtige programma’s kijken. “Mensen voelen zich beter wanneer ze kijken naar programma’s waarin gepimpte plastic vrouwen te pas en te onpas vreemdgaan met minstens zo gebruinde, gewaxte mannen.” Volgens haar heeft dat te maken met spiegelneuronen. Die maken we aan als we onszelf vergelijken met anderen. Bij het kijken naar reality-tv projecteren wij de gevoelens en gebeurtenissen van de mensen op tv op onszelf. We beelden ons onbewust in dat het onszelf overkomt. Zodra we direct daarna beseffen dat het níét over ons gaat, voelen we een soort opluchting. “Deze opluchting voelt prettig”, aldus de mediapsychologe. “Heel kort door de bocht worden we blij van de ellende van anderen.”

“Zo worden meisjes onderdeel van de manier waarop jongens onderling hun mannelijkheid bewijzen”

Je mannelijkheid bewijzen

Ondanks deze uitleg kan het kijken naar het vreemdgaan van anderen wel degelijk kwaad. Onderzoek wijst namelijk uit dat we niet gelukkiger worden van de ellende van anderen. Sterker nog, mensen die regelmatig naar reality-tv en soaps kijken zijn ongelukkiger dan mensen die hier nooit naar kijken. Het kijken naar veel reality-programma’s verandert je belevingswereld”, waarschuwt Hofman. “Als jij vaak mensen ziet vreemdgaan, wordt dit steeds normaler voor je. Een gevolg hiervan is dat kijkers zelf vaker vreemdgaan en vaker denken dat anderen vreemdgaan.”

De makers van de hierboven genoemde Netflix-documentaire laten ook jongeren-experts aan het woord. Onder hen voormalig topsporter Don McPherson. Over de taferelen op Panama Beach zegt hij: “Mannelijkheid is een soort optreden. Jongens treden op voor andere jongens. En zo worden meisjes onderdeel van de manier waarop jongens onderling hun mannelijkheid bewijzen. Ze willen bewijzen dat zij de mooiste vriendin hebben of heel veel vriendinnen. Zo is die vriendin geen meisje met een naam en een identiteit, maar een kans om te bewijzen hoe mannelijk je bent.” Kortom, de jongens zijn op geen enkel moment bezig met trouw, maar simpelweg met status. Dat baart McPherson grote zorgen. Volgens hem leren (Amerikaanse) mannen niet meer hoe je liefhebbend en zorgzaam bent. Of wat het is om gevoelig, empathisch en kwetsbaar te zijn. Waardoor mannen elkaar ook niet meer uitdagen om zo te zijn.

“Ik wil dat mijn zusje weet dat ze prachtig is. En dat haar eigenwaarde niet berust op wat anderen zeggen en vinden”

Meedoen met het ritueel van de mannen

In de docu blijkt dat de manier waarop jongemannen bezig zijn met hun mannelijkheid, seks en prestige, z’n weerslag heeft op de jonge vrouwen in hun omgeving. Ogenschijnlijk gewillig doen ze mee met het ritueel van de mannen. In bikini dansen ze voor een grote groep jongens, als vorm van wedstrijd. De jongens mogen bepalen wie de mooiste ‘chick’ is. Na afloop zei één van de meisjes: “Die bikiniwedstrijd zegt alles over ons leven. We worden constant met elkaar vergeleken.” Volgens haar is er een constante druk om hetzelfde te zijn als andere meiden. En een schaamtegevoel wanneer je merkt dat jongens een ander meisje mooier of beter vinden dan jou. Een andere studente barst aan het einde van de docu in tranen uit wanneer ze denkt aan haar 13-jarige zusje. “Ik wil niet dat zij deze druk ooit voelt. Ik wil dat zij zich sterk voelt en haar eigen keuzes maakt. Dat ze weet dat ze prachtig is. En weet dat haar eigenwaarde niet berust op wat anderen zeggen en vinden.”

Het lijkt erop dat we het lastig vinden om op een goede manier bezig te zijn met ons man- en vrouw-zijn, relaties, seks en trouw. Dat constateert ook de Vlaamse seksuoloog Wim Slabbinck. Hij ziet dat we nog altijd een erg traditioneel beeld van mannelijke en vrouwelijke seksualiteit hebben. “Vrouwen komen van Venus en mannen van Mars, dat idee. We blijven in stereotypen denken. Mannen moeten altijd zin hebben en vrouwen moeten wachten op het initiatief van de prins op het witte paard”, zegt hij in een interview in de Morgen. “Waarom voeden we jongens en meisjes op een verschillende manier op?”, verzucht hij. Volgens hem moet dat veranderen, anders “zitten we hier over twintig, dertig jaar opnieuw, met #stillmetoo of zo”.

“Er moet iets veranderen, anders zitten we hier over twintig, dertig jaar opnieuw, met #stillmetoo of zo”

Surrealistische verwachtingen

Relatiecoach Cocky Drost merkt dat mensen ook binnen een relatie vaak surrealistische verwachtingen hebben. “Is dit het nou?, vragen ze zich dan af. Maar een relatie is geen eindstation. Ook als je iemand hebt gevonden, blijft het wel zoeken naar elkaar.” De liefde is fantastisch, zegt ze in een interview voor het online magazine Dag6. “Vooral als je je geliefd voelt zoals je bent. Dat maakt je gelukkiger. Maar tegelijk geldt niet dat je met een relatie voor altijd dolgelukkig door het leven gaat. Het leven blijft gewoon het leven.” Relativering, daar draait het om, beaamt seksuoloog Wim Slabbinck. “Een relatie kan en moet niet perfect zijn. Als je focust op de goede aspecten ervan, ben je sneller geneigd om de mindere er ook bij te nemen.”

Volgens Slabbinck is goede communicatie het recept voor een stabiele relatie. “Wat me telkens weer verwondert, is dat we als koppel over alles discussiëren. Of we kinderen willen of niet, welk interieur we willen, welke auto we gaan kopen, wat we gaan eten. Maar over seks praten we niet. Hoe wil je bemind worden? Wat verlang je in bed? Welke vorm van relatie wil je? Daar maken we geen afspraken over. We doen maar wat. Omdat we verliefd zijn of omdat het zo hoort.” Er is veel schijn, meent ook Drost. “Relaties zijn echt niet altijd makkelijk. We worden meer dan ooit uitgedaagd om voor ons zelf te kiezen. Ik wil echt niet terug naar de situatie van de vorige eeuw, waarin je bij elkaar bleef omdat dat zo hoorde. Maar ik denk wel dat we moeten zoeken naar een nieuwe vorm, waarbij we duurzame relaties kunnen onderhouden.”

Kunnen we trouw zijn?

Terug naar de beginvraag. Kunnen we trouw zijn? Monogaam? “Eerlijk gezegd, ik betwijfel of dat wel kan”, zegt Slabbinck. “Het lijkt me een utopie en een bron van frustratie.” Ook Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet is sceptisch. In een interview met Trouw in 2016 zei hij: “Laten we beginnen met de vaststelling dat seksuele trouw niet bestaat en niet kán bestaan”. Om daar haast Bijbels aan toe te voegen: “Als je echt trouw wilt zijn, dan moet je ook in gedachten trouw zijn. Dan mag je ook niet masturberen. Zelfs niet naar een ander kijken. Als je daar serieus over nadenkt, merk je – als je eerlijk bent – dat dit onmogelijk is. Monogamie bestaat dus niet in absolute zin, maar is altijd gradueel.”

“Een leven delen, jezelf stukje bij beetje steeds meer aan die ander prijsgeven, dat leidt tot een diepe band”

In een reactie op Baudet pleit filosofe en medicus Marli Huijer vóór monogamie, omdat het morele voordelen heeft. “Het feit dat je voor iemand kiest, dat je de seksuele intimiteit alleen met haar of hem deelt, dat je er bent als diegene je nodig heeft en dat zij of hij er ook voor jou is, geeft rust en intensiteit”, aldus Huijer in Trouw. “Een leven delen, een gedeeld geheugen opbouwen, jezelf stukje bij beetje steeds meer aan die ander prijsgeven, ook lichamelijk, dat leidt tot een band die dieper gaat dan de banden die je hebt met vrienden, hoe lang je ze ook kent. En het hoeft niet altijd hoog-romantisch of sensueel te zijn. Juist in alledaagsheid schuilt een grote kracht en schoonheid.” Ook relatietherapeute Cocky Drost denkt dat we verlangen naar relationele trouw, in geborgenheid. Volgens haar hunkeren we allemaal naar iemand dichtbij, die er gewoon voor je is. “Dat draait niet om huisje boompje beestje, maar om verbinding met die ander.”

(Wij publiceerden dit artikel eerder in 2018)

Klik hier voor meer informatie over LIEFDE2020