‘Wil gelukkig zijn? Ga op dan zoek naar betekenis’ (2)

Meer dan de helft van de studenten in Nederland ervaart psychische problemen. Veel jongeren zijn vaak of altijd gestrest. Experts hebben het zelfs over een geestelijke gezondheidscrisis onder jongeren. Maar waar komt die crisis vandaan en wat is eraan te doen? Daarover hield Laurens van Lavieren, projectleider bij De Grote Vragen, onlangs een inspirerende TED Talk op een One-Day Retreat van De Grote Vragen en Arnhem Student Point.

Hieronder lees je deel 2 van zijn TED Talk. Wil je eerst deel 1 lezen? Begrijpelijk. Klik dan hier.

Zin ván het leven

Hoi, ik ben Laurens van Lavieren, van huis uit theoloog en religieus wetenschapper en in mijn hart studentenpastor. Ik coach en leer studenten, vaak over het leiden van een zinvol leven. Ik wil het met je hebben over geluk en zingeving. In het eerste deel van mijn TED Talk heb ik uitgelegd hoe je zin krijgt ín het leven. Maar er is ook de zin ván het leven.

Dat moet je zo zien: als ‘zin in het leven’ een fles is, dan is de ‘zin van het leven’ dat wat erin gaat. Praten over zin ín het leven is belangrijk. Samengevat: investeer in autonomie, competentie en verbondenheid en je kunt zin in je leven ervaren. Maar als we daar stoppen, ontstaat een gigantisch probleem. Want zin in het leven heeft alleen vorm en geen inhoud. Het is als een fles die kan worden gevuld met… van alles! Prachtige dingen. Maar ook verschrikkelijke dingen. Waar het mee gevuld is, hangt af van wat wij zien als de zin van het leven.

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Is het goed, waar en mooi?

Een extreem voorbeeld. Denk aan nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog. Veel nazi’s, waaronder hooggeplaatste SS-officieren, zullen hun leven als zeer zinvol hebben beschouwd. En ze hebben alle vakjes gecontroleerd die we zojuist hebben genoemd. Velen van hen kozen er vrijwillig voor om lid te worden van de SS. Ze hadden in de schaduw kunnen blijven, ze hadden het land uit kunnen vluchten, maar ze kozen ervoor om actief deel te nemen aan het naziregime. Voor velen was dat een autonome keuze. Ze waren ook bekwaam: ze kozen paden die ze konden volbrengen. En er was een sterke verbondenheid, een sterk gemeenschapsgevoel. Ze bevestigden elkaar in de waardigheid van hun doel en hun leven; ze omhelsden elkaar als wapenbroeders, gastvrij, inclusief.

“Zie je het probleem? Als we alleen praten over zin in het leven, praten we alleen over de flessen, maar niet over wat erin zit”

Kortom, ze vulden de flessen autonomie, competentie en verbondenheid met hun vreselijke visie op het leven, bedoeld om te worden geregeerd door een superieur Duits ras. Zie je het probleem? Als we alleen praten over zin in het leven, praten we alleen over de flessen, maar niet over wat erin zit. Als we alleen mediteren en naar ons hart luisteren, dan kunnen we op een levenspad terechtkomen waarvan we voelen dat het zinvol voor óns is, maar is het ook goed? Is het waar? Is het mooi?

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Invloed op onze keuzes

Terwijl zin ín het leven gaat over onze subjectieve ervaring, roept de zin ván het leven de vraag op naar de waarheid. Als we het hebben over de zin van het leven, komen we in de sfeer van grotere verhalen en perspectieven over waarom we hier zijn, waar het naartoe gaat en wat het doel van het leven is. We bevinden ons dan in de sfeer van filosofie en religie. En de antwoorden die we geven, hebben invloed op de keuzes die we maken:

• Is dit leven alles wat er is? Is het kort en tragisch en doen we er daarom goed aan om ons leven te vullen met ervaringen? Dan kies ik er waarschijnlijk voor om zoveel mogelijk diverse ervaringen op te doen.
• Maakt het leven deel uit van een cyclus van geboorte en wedergeboorte? Zijn we op weg naar verlichting; zijn we hier om ons los te maken van het lijden door het verlangen los te laten? Dan kies ik er waarschijnlijk voor om op dit pad te investeren in meditatie en persoonlijke groei.
• Is het leven een geschenk van God en wellicht gegeven om in vrede en liefde te genieten met medemensen en God? Dan kan ik ervoor kiezen om sterke en duurzame relaties op te bouwen, te bidden, naar de kerk te gaan en bij te dragen aan een gemeenschap.
• Worden we geregeerd door een gigantisch spaghettimonster, verborgen in de ruimte? In dat geval… heb ik geen idee wat ik zou moeten kiezen. ;)

“Als we het hebben over de zin van het leven, komen we in de sfeer van grotere verhalen en perspectieven over waarom we hier zijn, waar het naartoe gaat en wat het doel van het leven is”

Lees ook: ‘Het leven draait om de ander’

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Twee routes

Als je wilt dat je leven niet alleen zinvol voelt, maar ook goed, waar en mooi is, moet je dus nadenken over de zin ván het leven. Waar gaat het leven over? Is er een God? Een hiernamaals? Een doel van het menselijk bestaan? Wat is een leven dat de moeite waard is? Dit zijn moeilijke vragen. En het lastige is: we verlangen zowel naar waarheid als naar zekerheid. En die twee gaan niet altijd netjes samen. Er zijn dus eigenlijk twee routes die we kunnen volgen.

1. We kunnen zekerheid verkiezen boven waarheid. We nemen dan genoegen met een oppervlakkige ‘zekerheid’ door te doen alsof alles plain and simple is. ‘Ieder perspectief komt uiteindelijk op hetzelfde neer: wees goed voor mensen, enz.’. De lastige vragen laten we links liggen, als een struisvogel die zijn kop in het zand steekt. Dit is een luie optie, die ons uiteindelijk meevoert met de stroom van consumentisme, prestatiedruk en nihilisme.
2. Óf we verkiezen waarheid boven zekerheid. Dit is wat ik de moeilijkere of ‘smalle’ weg zou noemen. We accepteren dat het leven complex is, en dat we misschien een heel leven nodig hebben om te zoeken naar wat waar en goed is. Ik hoop oprecht dat jij voor deze weg durft kiezen. Op deze weg kun je gelovig of ongelovig zijn, atheïst, boeddhist, marxist, Jedi of wat dan ook. Welke positie je ook hebt, zolang de wereld de chaos is die hij is en zolang ons leven zo onvast is als het is, blijf je zoeken naar meer waarheid, meer goedheid en meer schoonheid. Je gaat deze weg in de overtuiging dat je simpelweg geen andere weg kunt kiezen wanneer je echt eerlijk tegen jezelf bent. Maar ook omdat je misschien in je hart hoopt dat je daadwerkelijk zult vinden wat je zoekt. Namelijk: en zinvol leven en – in dat proces – geluk.

Ik wens je veel succes op jouw weg!

Lees hier deel 1 van deze TED Talk over geluk en betekenis