In opstand tegen de politieke correctheid?

De uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen van vorige maand dreunt nog hard na. De grote zege voor Thierry Baudet en zijn Forum voor Democratie van houdt de gemoederen behoorlijk bezig. Volgens Gert Jan Geling zijn de burgers in opstand tegen de politiek correcte elite, die hen vertelt wat wel en niet deugt.

Hoe kan het dat zoveel kiezers hebben gestemd op een partij met uiterst rechtse standpunten? Een partij die in de provincies niet eens een verkiezingsprogramma had? En een partij met een lijsttrekker die flirt met allerlei onfrisse figuren en ideeën? Is het omdat zoveel mensen ontevreden zijn over de achterstanden die ze ervaren in de samenleving? Forum is niet bepaald een partij met een links programma, wat streeft naar overbrugging van die achterstanden. Is het diepgeworteld racisme wat nu naar boven komt, de opstand van de boze blanke burger? De achterban van Forum is echter divers en de racisme-beschuldiging aan het adres van de rechtse kiezer lijkt al sinds Fortuyn de plank mis te slaan.

Baudet en Fortuyn

Maar wat drijft deze groep kiezers dan wel? En wat drijft hun soortgelijken elders in Europa, en de achterban van Trump. De opkomst van het rechts-populisme wordt ook wel geschetst als de opstand tegen de elite. Maar het is de vraag in hoeverre we hier écht te maken hebben met een dergelijke opstand. Immers, van Fortuyn tot Baudet, de aanvoerders van deze opstand zijn zelf zo elitair als het maar kan. Dé elite lijkt dan ook niet het doelwit te zijn.

Toch zouden we wel degelijk kunnen stellen dat de aanhang van radicaal rechts zich afzet tegen de elite. En dan met name tegen de houding van deze elite. De houding tegenover hen -de burger- die niet is en wil zijn als de elite. De burger die fout is. Fout doet, fout leeft, fout denkt. Kortom, goed versus fout. Deugen tegenover niet-deugen. Politiek correct tegenover politiek incorrect.

Lees ook: Waarom hebben we verbeeldingskracht nodig?

Niet-deugen

De verkiezingszege van Forum lijkt dan ook op verzet tegen de ergerlijke social justice warriors. Die ‘strijders’ tonen niet alleen opzichtig hun eigen deugdzaamheid, door bijvoorbeeld voortdurend te wijzen op vormen van discriminatie die jouzelf niet aangaan. Ook kiezen ze ervoor om, op grond van ‘deugende’ principes van non-discriminatie, rechtse monden te snoeren, eerder dan ze te laten uitspreken. Liever karaktermoord plegen -“jij fascist!”-, liever deuren bekladden dan een openlijk, redelijk gesprek over de vraag waarom die morele uitspattingen van de radicale ‘ander’ pertinent verkeerd zijn.

Het deugen is de kwalijke praktijk van wat Gerben Bakker en ikzelf in ons vorig jaar verschenen boek ‘Over Politieke Correctheid’ omschrijven als dogmatische politieke correctheid. We hebben het dan over dogmatici, die zo overtuigd zijn van hun eigen morele gelijk, dat zij de ander geen recht van spreken gunnen. En daarom een frame toepassen om hen aan te tasten in hun recht van spreken. De winst van Forum lijkt het gevolg te zijn van een wijdverbreide weerzin en weerstand tegen deze dogmatici.

Foute mening

In dat opzicht zitten we eigenlijk weer in eenzelfde periode als tijdens de opkomst van Pim Fortuyn. Fortuyn werd vanwege zijn felle kritiek op het multiculturele beleid en de islam fel aangevallen door de zittende politici, journalisten, wetenschappers en intellectuelen. “Deugt niet”, zei toenmalig D66-factievoorzitter Thom de Graaf over de uitspraken van Fortuyn. Wat Fortuyn zei over de islam, was volgens hem een ‘primitieve reactie’. Fortuyn uitte een foute mening, waar hij door de mensen met de juiste mening op werd gewezen. Tegen Fortuyn werden dan ook niet zozeer feiten ingebracht, maar eerder morele veroordelingen. Hij ‘deugde’ niet.

Zwaar incorrect

In de kritiek op Baudet, zien we het zelf willen deugen, en tegelijkertijd het veroordelen van hen die dat niet willen, sterk terugkomen. De keuze voor Baudet is -net als de keuze voor Fortuyn dit ooit was- juist het afzetten tegen dit deugen. Men stemt niet op Baudet omdat hij de waarheid spreekt – aangezien hij die überhaupt veelal niet spreekt. En ook niet omdat men het zozeer met hem eens is. Maar mensen stemmen op Baudet, omdat hij zich verzet tegen dat deel van de kosmopolitische, progressieve elite die zichzelf zo politiek correct acht. Die elite die anderen die niet ‘zouden deugen’ veroordeelt als zwaar incorrect.

De sleutel tot het tegen willen gaan van Baudet en de politiek waar hij voor staat, ligt dan ook niet in morele veroordeling. Sterker nog, dit is juist de wind die hem politiek in de zeilen blaast. Ook heeft het met feiten willen bestrijden van Baudet weinig zin. Factchecks en aantonen dat hij zijn feiten niet op een rijtje heeft, brengen zijn tegenstanders weinig verder. Zijn achterban kiest niet primair op rationele gronden, maar vooral vanuit gevoel voor Baudet.

Emoties erkennen

Willen zijn tegenstanders Baudet beter bestrijden, dan zullen ze de emotie waarop zijn beweging drijft serieus moeten nemen. Dat betekent het gesprek open en zonder (voor)oordelen aangaan met hun tegenstanders. Maar vooral -en in de eerste plaats- naar zichzelf kijken. Ze zullen iets moeten veranderen aan hun eigen houding ten opzichte van iedereen die niet is, denkt of leeft zoals zij. Want het dedain wat zij uitstralen, zal radicaal rechts anders hoe dan ook blijven voeden. Net zolang, tot wat nu nog sluimert als een veenbrand over zal slaan naar open vuur. De opstand tegen de politieke correctheid -de opstand tegen het deugen- zal dan vormen aannemen waarbij de Fortuynrevolte zal verbleken.