Waarom doorgaan als het vuur gedoofd lijkt?

Afgelopen zaterdag stapte prins Harry in het huwelijksbootje met Meghan Markle. Voor ons was dit sprookjeshuwelijk aanleiding om een ruime week lang volop aandacht te besteden aan de liefde. Liefde is mooi, maar ook kwetsbaar. Want een sprookjeshuwelijk of niet… na verloop van tijd kunnen er scheurtjes in je relatie ontstaan. Dan geeft, naast je werk en je contacten, die relatie maar ‘gedoe’. Dan rijst de vraag: als het allemaal niet meer top gaat in je relatie, wat maakt het dan tóch de moeite waard om te blijven investeren? Klinisch psycholoog Pieter Dingemanse denkt dat de ‘wetenschap van de liefde’ ons een waardevol antwoord op deze vraag kan geven.

De liefdesrelatie met je partner is niet alleen de meest intieme relatie die je als mens aangaat, het is vaak ook de belangrijkste. Sinds 1985 is het aantal Amerikanen dat zegt dat hun liefdesrelatie de enige relatie is waarop ze volledig vertrouwen, met 50% gestegen. Het aantal mensen dat ‘alleenstaand’ is in de VS, steeg van 4 miljoen in 1950 naar 30 miljoen in 2017. Kortom, we leven in een samenleving waarin intieme relaties verminderen. En waarin steeds meer mensen alleen leven. Van die groep voelt een deel zich geïsoleerd en eenzaam. Maar is dit isolement een probleem?

De wetenschap van de liefde

Om een antwoord te vinden op deze vraag, gebruik ik de ‘wetenschap van de liefde’. Een nieuwe vorm van wetenschap die de afgelopen 50 jaar is ontwikkeld. Twee vragen staan centraal in de wetenschap van de liefde. Te weten: wat is liefde? en: wat betekent een relatie voor je leven? De wetenschap van de liefde veroorzaakt(e) een omslag in het denken over relaties. Als je deze liefdeswetenschap wilt samenvatten, dan zijn dit de kernpunten, zoals onder anderen beschreven door Sue Johnson (2016):

1. Wij zijn als mensen gemaakt voor verbinding met anderen, niet voor isolement. Deze behoefte aan verbinding is aangeboren, niet aangeleerd en is al bij zeer jonge baby’s waarneembaar.
2. De romantische liefde tussen volwassenen is een hechtingsband. Deze band is vergelijkbaar met de band tussen een moeder en een kind. Volwassenen hebben net als kinderen behoefte aan emotionele verbinding.
3. Emotionele verbinding en afhankelijkheid is niet ziekelijk of onvolwassen. Het is een grote kracht en een teken van mentale gezondheid. Eenzaamheid en isolement zijn juist risicovol voor mensen. De gedachte ‘ik kan het wel alleen’ gaat in tegen de natuur van mensen.

Lees ook: De edele kunst van het elkaar écht beminnen!

Het hebben van een hechte, duurzame relatie maakt ons gelukkiger en gezonder, blijkt uit onderzoek. 

Gelukkiger en gezonder

We voelen ons meestal gelukkiger wanneer we leven in een intieme relatie, dan wanneer we in isolement leven. Voortdurende emotionele steun en een goede relatie zijn een het beste recept voor een goede gezondheid en voor gezond ouder worden. Wat feitjes: je bent twee tot vijf keer minder vatbaar voor ziekten. Je herstelt sneller van operaties. Een voorbeeld hiervan: de overlevingskans vijftien jaar na een bypass-operatie is voor patiënten met een liefdevolle relatie driemaal zo hoog als voor patiënten die alleen leven. Als je geen goede relaties hebt, is dat net zo slecht als vijftien sigaretten per dag. Een ongezonde relatie – met veel ruzie, wederzijdse kritiek, vijandigheid of geweld – leidt tot heel veel ongeluk.

Andersom zijn goede relaties verantwoordelijk voor 90% van het succes in je leven. Een goede relatie is een veel betere voorspellende factor voor geluk dan het hebben van veel geld. Een relatie maakt je minder kwetsbaar voor angst- en depressieklachten en maakt je veel beter bestand tegen stress en trauma’s in het leven. Dit voorbeeld is veelzeggend: de overlevenden van 9/11 mét een goede relatie zijn beter hersteld dan de overlevenden zonder zulke relaties. Achttien maanden na 9/11 hadden ze minder psychische klachten als PTSS en depressie en een betere verwerking dan diegenen zonder intieme relaties.

“Zoals een plant regelmatig water nodig heeft, heeft een relatie regelmatig aandacht en onderhoud nodig”

Behoefte aan intieme relaties

We hebben dus behoefte aan intieme relaties. Maar… wat is het allemaal niet zo lekker meer gaat tussen jou en je partner? Waarom zou je nog in die ander en in je relatie investeren als het vuur gedoofd lijkt? Daar kun je verschillende dingen over zeggen. Sowieso dat relaties lastig zijn. Het gaat in een relatie namelijk niet alleen om seks. Of om geld, materiële dingen en de zaakjes samen op orde hebben. Of om het plaatje naar buiten. Het onderhouden van een diepere, duurzame relatie is voor velen moeilijk. Ook is het een gegeven dat liefde weglekt. Zoals een plant regelmatig water nodig heeft, zo heeft een relatie regelmatig aandacht en onderhoud nodig. Relaties en liefde zijn als een vergiet. Je moet er water in blijven gieten om het vol te laten zijn én blijven.

Onze samenleving is georganiseerd rondom veel werken, met daarnaast ruime aandacht voor internet en social media. Dat maakt het moeilijk en lastig om voldoende tijd voor elkaar te maken. Terwijl dat wél nodig is om de onderlinge liefde te onderhouden en te laten groeien. Je telefoon is wellicht de grootste afleider van je relatie. Het idee dat je auto regelmatig ‘onderhoud’ en een check (APK) nodig heeft, is ingeburgerd. Waar minder mensen zich bewust van zijn, is dat een relatie dat onderhoud ook nodig heeft.

Lees ook: Vrije partnerkeuze, is dat wel zo’n goed idee?

Net zoals auto’s een APK en onderhoudsbeurten nodig hebben, zo geldt dat ook voor relaties, schrijft klinisch psycholoog Pieter Dingemanse.

APK van je relatie

Wat is de stand van jouw relatie? Wat zou een ‘APK van jouw relatie’ zeggen? Alles oké, of valt er nog wat bij te sleutelen? Gemiddeld zoeken stellen pas hulp, zo’n zesenhalf jaar nadat er problemen zijn ontstaan en vastgesteld. Als je dat bij een auto zou doen, dan zouden de Nederlandse snelwegen een slagveld worden. Toch doen we dit bij relaties wel. En als die relatie-APK inderdaad uitwijst dat onderhoud nodig is, hoe laat je een relatie die is ‘ingedut’ weer tot bloei komen?

Onderzoek wijst uit dat er goede programma’s zijn om je relatie te verbeteren. Zo is er het Houd Me Vast-programma. Je leert er hoe je ruzies vermindert, meer begrip voor elkaar krijgt en een diepere emotionele verbinding ontwikkelt. In dat proces neemt ook je persoonlijke gezondheid en je geluk toe. Een stapje verder gaat bijvoorbeeld Emotionally Focussed Therapy (EFT). EFT is erop gericht om de veilige verbinding bij elkaar, wanneer die ernstig verstoord is geraakt, weer te herstellen.

“Maar waarom zou je doorgaan als de frustratie het wint van het liefdesvuur? Is het dan niet makkelijker én beter om er gewoon de brui aan te geven?”

Waarom zou je doorgaan?

Maar waarom zou je doorgaan als de frustratie het wint van het liefdesvuur? Is het dan niet makkelijker én beter om er gewoon de brui aan te geven? Nou… hopelijk ben je gaan zien dat een bekoelde liefdesrelatie vaak een oorzaak heeft. Je bent het onderhoud vergeten. Ik zou je dus een tegenvraag willen stellen. Hoe ga jij om met jouw relatie? Ben je op tijd met je periodieke APK-keuring? Of laat je de liefde weglekken? En wacht je tot er (misschien onherstelbare) schade is aangericht? En als er schade is ontstaan, kies je dan voor reparatie? Of lukt dat al niet meer en winnen de stilte of de ruzies het van liefde en verbinding?

Lees ook: Wat de tv-serie ‘Outlander’ ons leert over relaties

Dat je in een ernstig verstoorde relatie snel geneigd bent om ‘eruit’ te willen, is logisch. Toch is een goede basisvraag: hoe wil ik in mijn relatie leven? Want het liefdesvuur dooft niet van de ene op de andere dag. Daar ben je zelf bij en de keuzes die jij maakt, zijn medebepalend voor hoe je relatie vorm krijgt. Maar waarom zou je een vergiet blijven vullen…? Dat is toch dweilen met de kraan open? In zekere zin wel. En toch… Is de ‘wetenschap van de liefde’ misschien een goede reden om in je relatie te blijven investeren? Ik bedoel: het inzicht dat we nu eenmaal als verbonden mensen gemaakt zijn? Weer op jezelf aangewezen zijn is tenslotte ook maar zo alleen.