Waarom zou je vasten?

De laatste jaren wordt vasten steeds populairder: je voor een bepaalde periode helemaal of gedeeltelijk onthouden van eten, drinken, luxeartikelen of bepaalde geneugten. Om religieuze en niet-religieuze redenen houden steeds meer mensen een vastentijd; onder hen ook veel Millennials. Onze oud-redacteur Michelle vroeg zich af waarom en ging op onderzoek uit. Ook vertelt ze over haar eigen ervaringen met vasten.

Vasten in onze tijd

Afgelopen woensdag startte de veertigdagentijd: de periode voor Pasen waarin veel christenen vasten. Ook bekend is de ramadan, de vastenmaand van moslims. Los van deze religieuze vastentijden kiezen steeds meer mensen ervoor om een periode te vasten. En dat is opvallend want bijna honderd jaar lang waren we helemaal niet bezig met vasten. In zijn boek ‘Het feest van de navolging’ beschrijft Richard Foster – die onderzoek deed naar vasten – dat hij geen informatie vond over vasten in de periode tussen 1861 en 1954. Voor die conclusie onderzocht hij alle boeken in het Engelse taalgebied binnen de genoemde periode.

Intussen is vasten weer helemaal in. De één vast met een religieus motief, de ander om zijn geest te versterken en weer een ander om af te vallen. Vasten kent dan ook in verschillende vormen. De bekendste manier is een periode niet eten. Maar er zijn ook mensen die vasten door zich bijvoorbeeld een periode te onthouden van sociale media, koekjes en snoepjes of bijvoorbeeld seks. Ik vind de groeiende populariteit van het vasten een interessante ontwikkeling. Daarom deel ik in dit artikel mijn eigen ervaringen met vasten. Ook wil ik proberen de verschillende manieren van vasten te benoemen en tot slot aangeven wat de voordelen van vasten kunnen zijn.

Lees ook: Hoe overleef je 10 dagen zonder internet?

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Zoeken naar mijn geloof

Zelf heb ik ook gevast. Toen ik een tiener was, heb ik meegedaan aan de ramadan; ik was toen heel erg op zoek naar wat ik geloofde. Ik ben christelijk opgevoed, maar op de middelbare school was ik een van de weinige christenen en ik was destijds bang om daar open voor uit te komen. En juist die onzekerheid in mij zorgde voor bewondering voor de radicaliteit van de moslims in mijn klas. De manier waarop ze voor hun geloof uitkwamen, door middel van hun kleding, maar ook het zichtbare vasten en daarmee de overgave – het sprak mij enorm aan. En ik merkte dat ze een onderdeel waren van een grote gemeenschap, die dit samen deed.

Ik werd bevriend met meerdere moslims doordat ze mijn interesse aanvoelden en mij graag meer wilden vertellen. Via die vriendschappen heb ik toen meegedaan aan de ramadan. Wat ik het meest lastige vond was niet drinken. Het hongergevoel kun je met drinken nog wel onderdrukken, maar tegen de dorst kun je niets doen. Ik heb niet de volledige ramadan mee kunnen doen, omdat ik thuis gewoon de regels van mijn ouders moest volgen. ’s Avonds at ik gewoon met hen mee.

Vasten om rust te vinden

Mijn zoektocht bracht mij uiteindelijk toch bij het christendom. En toen ik niet wist welke studie ik moest kiezen, besloot ik op de EH in Amersfoort een tussenjaar te volgen. Dat jaar helpt je om over je studiekeuze na te denken, maar ook over je geloofs- en persoonlijke ontwikkeling. Tijdens dat tussenjaar onthielden we onszelf bewust een week lang van iets; het maakte niet uit wat. Zolang het iets was wat je dagelijks deed, of gebruikte. Ik koos ervoor om mijn mobiel een week lang niet te gebruiken, behalve wanneer dat echt nodig was.

In het begin was dat écht heel lastig. Je hebt in eerste instantie geen idee hoe vaak je je telefoon pakt. Dat blijkt veel vaker dan je dacht: wanneer je je verveelt of om even snel iets op te zoeken. Toen ik een paar dagen gewend was aan het niet gebruiken van mijn telefoon, merkte ik dat ik zoveel meer tijd had om dingen te doen, maar ook veel meer rust had. Onbewust creëert een telefoon veel stress. Wanneer je telefoon een geluidje maakt of zodra het scherm oplicht omdat je een berichtje hebt… dat brengt toch een bepaalde spanning met zich mee.

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Tot inkeer komen

Later heb ik ook een dag gevast omdat ik het idee had dat ik ver bij God vandaan was. Door de hele dag niet te eten en in mijn Bijbel te lezen, kwam ik weer tot rust en voelde ik mij weer dichterbij God. Vasten om rust te vinden is trouwens een vorm die je steeds vaker ziet. Zo is bijvoorbeeld stiltemeditatie in opkomst, waarbij mensen zich een periode onthouden van praten.

Er zijn verschillende religieuze vastentijden. Moslims vasten met de ramadan, Joden rond de Grote Verzoendag en christenen in de veertigdagentijd: de periode voor Pasen. De bekendste van deze drie is waarschijnlijk de ramadan, de maand waarin bijna alle moslims vasten. Ramadan, de negende maand, staat voor moslims in het teken van tot inkeer komen. In de maand ramadan gedenken moslims de openbaring van de Koran aan de profeet Mohammed.

Vergeving vragen

Moslims vasten van meer dan eten alleen; ze vasten ook van drinken, het gebruik van parfum, roken, seksuele intimiteit én zo mogelijk ook van medicijnen. Daarnaast is roddelen, ruziemaken en ander ongepast gedrag uit den boze tijdens de ramadan. Moslims mogen trouwens ook vasten op andere dagen.

Joden vasten nooit voor een langere periode zoals christenen en moslims. De belangrijkste dag waarop Joden vasten is de Grote Verzoendag (Jom Kipoer). Dit is voor hen de belangrijkste dag van het jaar, omdat zij God dan om vergeving vragen voor de dingen die ze verkeerd hebben gedaan. Deze dag staat in het teken van vasten; ook dragen Joden op deze dag geen sieraden of leren schoenen. Op Jom Kipoer gaan Joden naar de synagoge om te bidden. Daar worden dan alle beloften die niet zijn nagekomen voortaan als niet bindend verklaard.

Lees ook: Waarom rituelen goed voor je zijn

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Op één lijn met zelfkastijding

Of christenen vasten tijdens de veertigdagentijd, hangt voor een deel af van hun kerkstroming. Heel lang hebben veel christenen weinig gedaan met vasten, maar de afgelopen jaren wint het vasten onder deze groep weer aan populariteit. De vraag is natuurlijk: waarom kwam vasten lange tijd bijna niet voor onder christenen? Daar zijn twee redenen voor. De eerste reden is dat het vasten een slechte reputatie kreeg in de middeleeuwen, waar vasten op één lijn stond met extreme zelfkastijding, opgelegd als regel. Hierdoor kreeg vasten in de moderne tijd dat stempel en keerden ook veel christenen zich van het vasten af.

Een bekende nieuwe vorm van vasten is het zogeheten intermittent fasting. Mensen passen dit toe om af te vallen. De meest bekende vorm gaat uit van 16 uur vasten en 8 uur eten. Hierbij hoeft je niet specifiek te letten op je calorie-inname, maar sla je eigenlijk één maaltijd over. Intermittent fasting gaat uit van het idee dat wij zijn opgevoed met het idee dat het niet goed is om een maaltijd over te slaan; dat we drie grote maaltijden moeten eten – en daarnaast nog tussendoortjes – om gezond te blijven. In de praktijk hebben we zoveel eten eigenlijk niet nodig. (Die opvoeding is een belangrijke reden waarom vasten zo in de vergetelheid geraakt is: we dachten dat weinig eten slecht voor ons is.)

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Wat zijn de voordelen van vasten?

Het voordeel van al deze vormen van vasten is, dat het je wilskracht versterkt wanneer je bewust nee zegt tegen iets dat je heel graag wilt of waar je een sterke behoefte aan hebt. Mijzelf bracht het vasten dat ik dichterbij God kwam. Juist wanneer je de zwakte van je lichaam voelt, ervaar je Gods kracht – ontdekte ik. Doordat je je eigen behoeften niet direct invult, ontstaat ruimte voor de dingen buiten jezelf. Vasten bracht mij dichterbij God doordat ik mijzelf volledig op Hem kon richten.

Daarnaast merkte ik dat mijn zintuigen – zoals ruiken – beter werden. Ik kon bovendien makkelijker nadenken en ik was minder snel afgeleid. Toen ik vastte, bemerkte ik de ziel in mijn lichaam: ineens werd ik mij ervan bewust dat ik meer ben dan mijn lichaam alleen. Er is nog iets. Ik ben van een generatie die vindt dat alles leuk, lekker en fijn moet zijn. Maar stel nou dat die mentaliteit heel oppervlakkig is? Vasten kan je helpen om dit te gaan zien. Door tegen je eigen behoeften in te gaan, kan er een wereld voor je opengaan.

Zo geeft vasten je inzicht in ongezonde patronen in je leven. Een voorbeeld: door jezelf bewust te onthouden van telefoongebruik, ontdek je welke grote en ongezonde rol je telefoon speelt in je leven. En ga je nadenken of je die telefoon zo’n prominente plek wilt laten hebben. Kortom, vasten opent je geest voor nieuwe inzichten.

Tekst: @michelle_vandermeerlanz

(Dit artikel verscheen eerder in april 2020)