Wie is schuldig als een zelfrijdende auto jou aanrijdt?
Zelfrijdende auto’s komen eraan. Op steeds meer plekken worden experimenten uitgevoerd met autonoom rijdende auto’s, ook op de openbare weg. En de vraag lijkt niet langer of, maar vooral wanneer zelfrijdende auto’s de norm worden. Toch brengt de zelfrijdende auto ook vraagstukken met zich mee. Want wie is er verantwoordelijk wanneer er (ernstige) ongelukken gebeuren? De inzittende? Of de fabrikant? Of toch de programmeur, omdat hij/zij tenslotte het ‘keuzegedrag’ van de auto bepaalt?
Ruim drie weken geleden vond in de VS het eerste dodelijke ongeval plaats met een zelfrijdende auto. Een vrouw stak ’s avonds de weg over vlakbij een zebrapad en werd geschept door een zelfrijdende auto, dat deel uitmaakte van een testprogramma van Uber. Het slachtoffer, een 49-jarige vrouw, bezweek in het ziekenhuis aan haar verwondingen. De aanrijding leidde ertoe dat Uber het testprogramma op de openbare weg (tijdelijk) opschortte.
Als een zelfrijdende auto een ongeluk veroorzaakt, wie is dan verantwoordelijk? Die vraag is nog niet eenvoudig te beantwoorden.
De mogelijkheid om in te grijpen
Het ongeluk leidde tot de vraag: wie is er in zo’n situatie verantwoordelijk? Bij ‘gewone’ auto’s is die vraag meestal snel beantwoord: de bestuurder die ‘fout zat’ is verantwoordelijk. Zo simpel ligt het niet wanneer een zelfrijdende auto betrokken is bij een ongeluk. Immers, een auto kan zelfstandig rijden, terwijl óók de inzittenden de mogelijkheid hebben om in te grijpen. Dat was zo bij het hierboven geschetste ongeluk; er zat iemand in de auto die eventueel had kunnen ingrijpen. Volgens professor in de rechten Robert L. Rabin van Stanford Law School, kunnen in zo’n geval meerdere personen of organisaties verantwoordelijk zijn. Te weten: de ‘reserve-bestuurder’, Uber en de fabrikant. Maar ook een slachtoffer zelf, wanneer zijn of haar gedrag het ongeluk onvermijdelijk maakte. Dat schrijft Scientias. Kortom, het is ingewikkeld en de schuldvraag hangt samen met de omstandigheden.
Wat vind jij? Moet er meer regelgeving komen rond zelfrijdende auto’s?
Omdat er simpelweg te weinig ongelukken met zelfrijdende auto’s gebeurd zijn, ontbreekt een degelijk juridisch kader. Wel geeft de site van de Nederlandse Rijksoverheid aan dat de regels voor aansprakelijkheid die gelden voor normale auto’s, ook gelden bij tests met zelfrijdende auto’s. “De bestuurder is verantwoordelijk, als hij zelf het voertuig bestuurt. Maar als het systeem niet goed werkt, is de producent verantwoordelijk.” Hoewel dit vrij summier lijkt, vindt de Rijksoverheid deze regelgeving voor dit moment voldoende, schrijft Scientias.
Bovenstaand filmpje van Tesla laat een rit met een zelfrijdende auto zien. De auto registreert allerlei objecten en andere verkeersdeelnemers en reageert erop.
Zelfrijdende auto nooit 100 procent veilig
Dat de aansprakelijkheid bij ongelukken een discussiepunt kan zijn, maakt de volgende vraag gerechtvaardigd. Horen zelfrijdende auto’s die nog niet volledig uitgetest zijn eigenlijk (al) wel thuis op de openbare weg? In de VS verschilt de regelgeving daarover per staat. Ook tussen de zelfrijdende auto’s in de verschillende testprogramma’s zijn de verschillen groot. “Niet alle zelfrijdende software bevindt zich in hetzelfde stadium van ontwikkeling. Sommige bedrijven testen de zelfrijdende software al jaren en hun algoritmes zijn veel verder ontwikkeld dan die van andere,” stelde professor Hussein Dia kort na het ongeluk met de zelfrijdende auto van Uber. Hussein Dia vindt dat er beter gekeken moet worden naar de onderliggende kunstmatig intelligente systemen, voordat zelfrijdende auto’s op de openbare weg worden toegelaten.
“Het is absoluut noodzakelijk dat we begrijpen dat deze voertuigen niet ongeval-proof zijn”
In Nederland mogen zelfrijdende auto’s op de weg worden getest als de RDW ze uitgebreid gekeurd heeft. Uit experimenten op een afgesloten terrein moet dan blijken dat een auto goed functioneert. Toch lijkt het een illusie dat zelfrijdende auto’s voor 100 procent veilig worden. “Het is absoluut noodzakelijk dat we begrijpen dat deze voertuigen niet ongeval-proof zijn.” Dat zegt Zubair Baig, onderzoeker en cybersecurity-expert aan de Edith Cowan University. Al worden zelfrijdende auto’s nog zo intelligent en al rusten we ze uit met honderden sensoren; er kan altijd iets foutgaan. Daar moeten we dus op inspelen met heldere regelgeving omtrent verantwoordelijkheid.
(Bron en meer lezen: Scientias)
